نگرش مطبوعات به سیاست‌های انگلستان در ایران از سال‌های ۱۳۳۰ تا ۱۳۳۲ش

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار تاریخ گروه معارف اسلامی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

2 دانشجوی دکتری تاریخ، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران.

10.22034/mte.2024.15750.1706

چکیده

بررسی روابط سیاسی ایران و انگلیس در دوره پهلوی دوم و نگرش مطبوعات نسبت به این روابط از جمله مباحث قابل تأمل در دوره معاصر می‌باشد. چنانچه با شکل‌گیری نهضت ملی شدن نفت و خلع ید از شرکت نفت انگلیس، روابط سیاسی ایران با انگلیس وارد ابعاد جدیدی شد. بر این اساس، این سوال اساسی مطرح می‌شود که نگرش مطبوعات به سیاست‌های انگلستان در ایران از سال 1330 تا 1332 چگونه بود؟ بنابر یافته-های پژوهش در تمام این مدت مطبوعات، با استفاده از فضای باز سیاسی ایجاد شده، توانست نقش فعالی را در خودآگاهی مردم و همچنین تشویق مردم به مشارکت فعال و حداکثری در ملی شدن نفت ایفا نماید. به طوری که در ماجرای تصویب اصل ملی شدن صنعت نفت و روی کار آمدن دولت جبهه ملی برای اجرای این قانون، تقریباً همه مطبوعات موضع‌گیری مثبت به این قضیه داشتند و در پدید آمدن انسجام و اتحاد ملی نقش مستقیم و مؤثری بر عهده گرفتند. اما به تدریج اختلاف و درگیری مطبوعاتی و حزبی، هم در سطح نهادهای سیاست و هم در سطح جامعه و بین عموم مردم رو به افزایش و گسترش گذاشت و همین عامل نیز در کودتای ۲۸ مرداد باعث پیروزی کودتاچیان شد. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی است و برای گردآوری اطلاعات از مطالعۀ اسنادی و کتابخانه‌ای بهره گرفته شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The attitude of the press towards British policies in Iran from 1330 to 1332

نویسندگان [English]

  • hadi bayati 1
  • mahmoud saljoghi 2
1 Associate Professor of History, Department of Islamic Studies, Mazandaran University, Babolsar, Iran
2 PhD student in history, Ferdowsi University of Mashhad, Iran.
چکیده [English]

Investigating the political relations between Iran and England during the second Pahlavi period and the attitude of the press towards these relations is one of the topics worth pondering in the contemporary period. With the formation of the oil nationalization movement and the removal of the British oil company, Iran's political relations with England entered new dimensions. Based on this, the basic question is raised, what was the attitude of the press towards British policies in Iran from 1330 to 1332? According to the findings of the research, during this period, the press, using the political open space created, was able to play an active role in the self-awareness of the people and also encourage the people to participate actively and maximally in the nationalization of oil. So that in the case of the approval of the principle of nationalization of the oil industry and the establishment of the National Front government to implement this law, almost all the press took a positive stance on this matter and took a direct and effective role in the emergence of national unity and cohesion. But gradually, the differences and conflict between the press and the party, both at the level of political institutions and at the level of society and among the general public, increased and spread, and this factor also led to the victory of the coup plotters in the August 28 coup. The research method is descriptive-analytical and document and library studies were used to collect information.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Iran
  • England
  • press
  • August 28 coup
  • nationalization of oil
آبراهامیان، یرواند،(1391)، ایران بین دو انقلاب، ترجمه گل‌محمدی و فتاحی،‌ چاپ هجدهم، تهران، نشر نی.
افخمی، حسین­علی، علی­دادی مسعود(1397)، بازتاب ملی شدن صنعت نفت در روزنامه کیهان و اطلاعات، فصلنامه انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، سال 14، شماره 53.
ب‍رزی‍ن‌، م‍س‍ع‍ود،(1344)، س‍ی‍ری‌ در م‍طب‍وع‍ات‌ ای‍ران‌، ب‍ی‌جا، تهران، چاپخانه راستی.
پالمر، رابرت روزل،(1357)، تاریخ جهان نو، ترجمه ابوالقاسم طاهری، تهران، امیر کبیر.
جامی،(1362)، گذشته چراغ راه آینده است، تاریخ ایران در فاصله دو کودتا 1299-1332، تهران، نشر ققنوس.
جمشیدیان، سجاد،(1395)، مطبوعات و دولت دکتر مصدق، نقش مطبوعات در سقوط دولت مصدق، فصلنامه اسناد بهارستان.
حسینیان، روح الله و دیگران،(1388)، نشست تخصصی بررسی مطبوعات در بسترسازی کودتای ۲۸ مرداد، تهران، موسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی.
شیخ نوری، محمد امین،‌(1390)، مسائل سیاسی و اقتصادی نفت در ایران، تهران، انتشارات پیام نور.
طلوعی، محمود،(1372)، بازیگران عصر پهلوی، ج 6، تهران، علم.
علم، مصطفی،(1371)، نفت ­قدرت و اصول، ملی شدن صنعت نفت و پیامدهای آن، ترجمه غلام‌حسین صالحیار، تهران، نشر اطلاعات.
فاتح، مصطفی،(1384)، ۵۰ سال نفت ایران، تهران، نشر علم.
کاتم،ریچارد،(1378)، ناسیونالیسم در ایران، چاپ دوم، تهران، کویر.         
کولائی، الهه،(1376)، استالینسیم و حزب توده ایران، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
م‍ح‍ی‍ط طب‍اطب‍ای‍ی‌، م‍ح‍م‍د،(1366)، ت‍اری‍خ‌ ت‍ح‍ل‍ی‍ل‍ی‌ م‍طب‍وع‍ات‌ ای‍ران‌، تهران، بعثت.
مقصودی، علی اصغر،(1395)، تحلیل رویکرد مطبوعات سیاسی به جنبش ملی شدن صنعت نفت ­ایران، ‌فصلنامه ­سیاست، مجله­ دانشکده‌ حقوق ­و­ علوم‌ سیاسی، دوره ‌46 ش ‌1، بهار.
مکی، حسین،(1357)، نفت و نطق مکی ج‍ری‍ان‌ م‍ذاک‍رات‌ ن‍ف‍ت‌ در م‍ج‍ل‍س‌ پ‍ان‍زده‍م‌ درب‍اره‌ ق‍رارداد ن‍ف‍ت‌ ای‍ران‌ و ان‍گ‍ل‍ی‍س‌، تهران، امیر کبیر.
موسی زاده، علیرضا،(1384)، ملی شدن صنعت نفت و کسوف انگلستان در خاورمیانه ۱۹۴۸-۱۹۵۴، تهران، نشر نامدار.
نجاتی،‌ غلامرضا،(1368)، جنبش ملی شدن صنعت نفت در ایران و کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، تهران، نشر انتشار.
هوشنگ مهدوی، عبدالرضا،(1375)، روابط خارجی ایران از ابتدای صفویه تا پایان جنگ جهانی دوم، تهران، امیرکبیر.
روزنامه:
اطلاعات، 28 تیر 1328، شماره 1983.
ایران ما، 27 اردیبهشت، 1326.
آتش، پنج‌شنبه، ۲۹ فروردین ۱۳۲۵، سال اول، شماره اول.
---، پنج‌شنبه، ۴ تیر ۱۳۲۶، شماره ۲۰۳.
---، چهارشنبه، ۲۵ آبان ۱۳۲۸، سال پنجم، شماره ۷۲۱.
---،یک‌شنبه، ۲۵ فروردین ۱۳۳۰، سال پنجم، شماره ۹۰۵.
---، سه‌شنبه، ۲۷ فروردین ۱۳۳۰، سال پنجم، شماره ۹۰۶.
---، پنج‌شنبه، ۹ خرداد ۱۳۳۰، سال پنجم، شماره ۹۴۲.
---، یک‌شنبه، ۳۱ شهریور۱۳۳۰، سال پنجم، شماره ۱۰۳۱.
---، یک‌شنبه، ۱۷ آذر ۱۳۳۰، سال پنجم، شماره ۱۰۹۲.
---، دوشنبه، ۱۸ آذر۱۳۳۰، سال پنجم، شماره ۱۰۹۳.
---، پنج‌شنبه، ۱۹ تیر 1331، سال پنجم، شماره ۱۲۴۸.
آذر، یک‌شنبه، ۱۱ فروردین ۱۳۳۰، سال اول، شماره ۲۳۵.
----، دوشنبه، ۱۲ فروردین۱۳۳۰، سال اول، شماره ۲۳۶.
----، سه‌شنبه، ۱۳فروردین۱۳۳۰، سال اول، شماره ۲۳۷.
----، پنج‌شنبه، ۱۵ فروردین ۱۳۳۰، سال اول، شماره ۲۳۸.
باختر امروز، 22 شهریور 1329، شماره 334.
ـــــــــــــ، 20 مرداد 1332.
ــــــــــ، 20 مرداد 1332.
بسوی آینده، 1 تیر 1329، شماره 43.
-------، پنجشنبه، ۲۴ اسفند ۱۳۲۹.
------، جمعه،۳۰ فروردین، ۱۳۳۰.
-----،  هفت آذر 1329، شماره 173.
نوید آینده، 22 بهمن 1329، شماره 3.
یغما، پنج‌شنبه، ۱۵ شهریور ۱۳۲۴، سال سوم، شماره ۱۱۷.
-----، دوشنبه، ۱۹ شهریور ۱۳۲۴، سال سوم، شماره ۱۱۹.
----، پنج‌شنبه، ۱۹ شهریور ۱۳۳۰، دوره دوم، شماره اول.
رهبر، سه‌شنبه، ۲۶ اردیبهشت ۱۳۳۲، سال دوم، شماره ۲۸۸.
داد، 19 فروردین 1330، شماره 2066.
شاهد، شنبه، ۲۶ اسفند ۱۳۲۹.
کیهان، 7 خرداد 1329، شماره 2135.
مردم، 22 خرداد 1329، شماره 27.