واکاوی راهبرد سطح فردی امنیت اقتصادی در سیره و سنت نبوی (ص) با استفاده از روش تحلیل تماتیک

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری تاریخ اسلام، دانشکده ادبیات دانشگاه الزهرا(س)، تهران، ایران z.bakhtiari@alzahra.ac.ir

2 دانشیار گروه تاریخ، دانشکده ادبیات دانشگاه الزهرا(س)، تهران، ایران sh.bakhtiari@alzahra.ac.ir

3 استاد گروه اقتصاد، دانشکده علوم اجتماعی و اقتصادی، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران. raghfar@alzahra.ac.ir

10.22034/mte.2023.16339.1731

چکیده

تأمین امنیت فردی در بعد اقتصادی، یکی از بخش‌های مهمّ زندگی انسان‌هاست که از نظر تئوری، در سطح خرد امنیت اقتصادی به آن پرداخته می‌شود. از سوی دیگر، تحقیق درباره‌ی راهبرد امنیت اقتصادی بر اساس سیره نبوی با توجه به مشکلات اقتصادی فراوانی که جامعه عصر نبوی بخصوص در سالهای آغازین با آن مواجه بود، و نیز ضرورتِ الگوگیری از سیره‌ آن حضرت، و همچنین با توجه به وجود مشکلات فراوان اقتصادی در جوامع امروز از اهمیت بسیاری برخوردار است. از این رو، پژوهش حاضر با استفاده از روش تحلیل تماتیک(تحلیل مضمون) و با بهره‌گیری از شاخص‌های موجود در علم اقتصاد در پی پاسخگویی به این سؤال اصلی است که راهبرد امنیت اقتصادی در بعد فردی بر اساس سیره نبوی چگونه بوده است؟ بر اساس پژوهش صورت گرفته به نظر می‌رسد که راهبرد امنیت اقتصادی در سیره نبوی معطوف به حوزه‌های مختلفی از جمله امنیت غذا، امنیت مسکن و سرپناه، امنیت اشتغال، توجه و اهتمام به امر آموزش و پرورش-تعلیم و تربیت-، و توجه به بهداشت و سلامت افراد بوده است که در هرکدام از زمینه‌های یادشده به اقدامات و سیاست‌هایی از سوی رسول‌ خدا (ص) اشاره دارد که نشان از توجه ویژه ایشان به مسائل مزبور است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Analyzing the individual level strategy of economic security in Prophetic tradition using thematic analysis method

نویسندگان [English]

  • Zahra Bakhtiari 1
  • Shahla Bakhtiari 2
  • Hossein raghfar 3
1 PhD student of Islamic history, Al-Zahra University Faculty of Literature, Tehran, Iran z.bakhtiari@alzahra.ac.ir
2 Associate Professor, Department of History, Faculty of Literature, Al-Zahra University, Tehran, Iran (Corresponding Author) sh.bakhtiari@alzahra.ac.ir
3 professor, Department of Social Science, Faculty of Social Science and Economics, Alzahra University, Tehran, Iran. raghfar@alzahra.ac.ir
چکیده [English]

Providing personal security in the economic dimension is one of the important parts of human life, which is theoretically addressed at the micro level of economic security. On the other hand, the research about the strategy of economic security based on the life of the Prophet, considering the many economic problems that the society of the Prophet's era was facing, especially in the early years, and also the necessity of following the example of the Prophet's life, and also considering the existence of many economic problems is very important in today's societies. Therefore, the current research by using thematic analysis method (theme analysis) and using the indicators available in economics seeks to answer the main question, what was the economic security strategy in the individual dimension based on the Prophet's life? Based on the research done, it seems that the strategy of economic security at the individual level in the Prophet's life has been focused on various areas such as food security, housing and shelter security, employment security, attention to education, and attention to health of people which in each of the mentioned fields, it refers to the actions and policies of the Messenger of God, which shows his special attention to the mentioned issues.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Prophet's biography
  • economic security strategy
  • individual level of economic security
  • thematic analysis method

مراجع

  1. قرآن کریم

    1. نهج‌الفصاحه (1382)، گردآوری ابوالقاسم پاینده، تهران، دنیای دانش.
    2. ابن اثیر، علی بن محمد (1409)، أسدالغابه، بیروت، دارالفکر.
    3. ابن ادریس حلی، عبدالله عبدالعزیز (1392)، جامعه مدینه در عصر نبوی(ص)، ترجمه شهلا بختیاری، تهران، سمت و قم، پژوهش‌گاه حوزه و دانشگاه.
    4. ابن بابویه (1362ش)، خصال، تحقیق/ تصحیح علی‌اکبر غفاری، قم، جامعه مدرسین.
    5. ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی (1415)، الإصابه فی‌تمییزالصحابه، تحقیق عادل أحمد عبدالموجود و على محمد معوض، بیروت، دارالکتب العلمیه.
    6. ابن سعد، محمد بن سعد (1410ق/ 1990م)، الطبقات‌الکبرى، تحقیق محمد عبدالقادر عطا، بیروت، دارالکتب العلمیه.
    7. ابن سلام، ابوعبید [بی‌تا]، الاموال، تحقیق خلیل محمد هراس، بیروت، دارالفکر.
    8. ابن شبه، ابوزید عمر بن شبه (1410)، تاریخ المدینة المنوره، محقق/ مصحح: شلتوت، فهیم محمد، قم، دارالفکر.
    9. ابن شعبه حرانی، حسن بن علی (1404ق)، تحف‌العقول، تصحیح و تعلیق على‌اکبر غفاری، قم، موسسة النشر الاسلامی.
    10. ابن فهد حلی، احمد بن محمد (1407)، عده‌الداعی، بیروت، دار الکتاب العربی.
    11. ابن ماجه، محمد بن یزید (1419)، سنن، تعلیقات بوصیری، تحقیق خلیل مأمون شیحا، بیروت، دارالمعرفه.
    12. ابن هشام، عبدالملک بن هشام [بى‌تا]، السیرةالنبویة، تحقیق مصطفى‌السقا و ابراهیم‌الأبیارى و عبدالحفیظ شلبى، بیروت، دارالمعرفه.
    13. ابویوسف، یعقوب بن ابراهیم (1399)، الخراج، تصحیح احمد محمد شاکر، بیروت، دارالمعرفه.
    14. احمد بن حنبل (1421)، مسند، تحقیق شعیب الأرنووط عادل مرشد و دیگران، بیروت، موسسه‌الرساله.
    15. اخوان کاظمی، بهرام (۱۳۸۷)، «امنیت اقتصادی و راه‌کارهای تامین آن در آموزه‌های قرآنی و روایی»، مطالعات قرآن و حدیث، ش2، ۱۸۳ – ۲۱۵.
    16. بخاری، محمد بن اسماعیل (1410)، صحیح، قاهره، لجنه إحیاء کتب السنه.
    17. بختیاری، صادق و زهرا حقی (1382)، «بررسی امنیت غذایی و توسعه انسانی در کشورهای اسلامی»، اقتصاد کشاورزی و توسعه، ش 43 و 44، 52-21.
    18. بلاذرى، احمد بن یحیی (1988)، فتوح‌البلدان، بیروت، دار و مکتبة الهلال.
    19. بوزان، باری (1378)، مردم،دولت‌ها و هراس، ترجمه پژوهشکده مطالعات راهبردی، تهران، پژوهشکده مطالعات راهبردی.
    20. بیهقی، ابوالفضل (1424)، السنن‌الکبرى، تحقیق محمد عبدالقادر عطا، بیروت، دارالکتب العلمیه.
    21. _________ (1405)، دلائل‌النبوه، تحقیق عبدالمعطى قلعجى، بیروت، دارالکتب العلمیه.
    22. تقوی، هدیه (1393)، تأثیر گروه‌های منزلتی بر دگرگونی قشربندی اجتماعی در جزیره‌العرب تا پایان عصر نبوی با تکیه بر قرآن، (رساله دکتری، استاد راهنما دکتر شهلا بختیاری، دانشگاه الزهرا(س)، دانشکده ادبیات، زبان‌های خارجی و تاریخ).
    23. حاکم نیشابوری، ابوعبدالله محمد بن عبدالله (1435)، المستدرک، تحقیق و دراسه مرکز البحوث و تقنیه المعلومات دارالتاصیل، بیروت، دارالتاصیل.
    24. حموى بغدادی، یاقوت (1995)، معجم‌البلدان، بیروت، دار صادر.
    25. خطیب بغدادى، احمد بن علی (1417)، تاریخ بغداد، تحقیق مصطفى عبدالقادر عطا، بیروت، دارالکتب العلمیه‏.
    26. دادفر، سجاد و بهرامی، روح‌الله (1400)، «راهبردهای اقتصادی حکومت نبوی(ص) در مدینه‌النبی»، مطالعات اقتصاد سیاسی بین‌الملل، دوره چهارم، شماره اول، 265- 305.
    27. دارمی، ابومحمد (1434)، سنن‌الدارمی، تحقیق نبیل هاشم الغمری، بیروت، دارالبشائر.
    28. درخشه، جلال؛ افتخاری، اصغر و ردادی، محسن (1394)، «تحلیل مضمونی اعتماد در اندیشه آیت‌الله خامنه‌ای»، جستارهای سیاسی معاصر، پژوهش‌گاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال ششم، شماره سوم، 72-53.
    29. زرگری‌نژاد، غلام‌حسین (1395)، تاریخ صدر اسلام (عصر نبوت)، تهران، سمت، مرکز تحقیق و توسعه علوم انسانی.
    30. زینلی، بهمن (1399)، «تحلیلی بر شیوه مواجهه پیامبر (ص) با چالش‌های مهاجران در مدینه (مطالعه موردی:کمبود مسکن، فقر و بی‌کاری)»، تاریخ اسلام و ایران دانشگاه الزهرا(س)، ش47، 109-134.
    31. سمهودی، علی بن عبدالله (2006م)، وفاء الوفاء بأخبار دارالمصطفى،‏ بیروت، دارالکتب‌ العلمیه.
    32. سیدحسین‌زاده یزدی، سعید و شریف‌زاده، محمدجواد (1395)، «سیره‌ی پیامبر اکرم(ص) در مقابله با تهدیدهای اقتصادی»، ­اقتصاد اسلامی، ش62، 5-31.
    33. شریفی، صدیقه، نقی‌پورفر، ولی‌الله و حمیدی‌زاده، محمدرضا (1396)، «تبیین راهبردهای اقتصاد مقاومتی در سیره‌ی پیامبر اکرم(ص)»، مطالعات مدیریت راهبردی، ش32، 137-181.
    34. شعیری [بى‌تا]، جامع‌الأخبار، نجف‌، مطبعه حیدریه.
    35. صدوق، ابوجعفر محمد بن علی ابن بابویه (1413)، من لایحضره‌الفقیه، تصحیح و تعلیق على‌اکبر غفارى، قم، دفتر انتشارات اسلامى‌.
    36. طبرسی، فضل بن حسن (1370)، مکارم الأخلاق، قم، الشریف الرضی.
    37. طبری، محمد بن جریر (1387)، تاریخ‌الأمم و الملوک، تحقیق محمد أبوالفضل ابراهیم، بیروت، دارالتراث.
    38. ____________ (1412)، جامع‌البیان، بیروت، دارالمعرفه.
    39. طوسی، محمد بن حسن (1365)، تهذیب‌الأحکام، تحقیق و تعلیق حسن خرسان، گردآوری علی آخوندی، تصحیح محمد آخوندی، تهران، دارالکتب العلمیه.
    40. _____________ (بی‌تا)، التبیان، تحقیق و تصحیح احمد حبیب قصیرالعاملی، بیروت، دار احیاءالتراث العربی.
    41. عابدی جعفری، حسن و دیگران (1390)، «تحلیل مضمون و شبکه مضامین: روشی ساده و کارآمد برای تبیین الگوهای موجود در داده‌های کیفی»، اندیشه مدیریت راهبردی، سال پنجم، شماره دوم، شماره پیاپی 10، 151-198.
    42. قاسمی، یارمحمد و هاشمی، علی (1398)، «انجام پژوهش به‌روش تحلیل تماتیک: راهنمای عملی و گام به گام برای یادگیری و آموزش (مورد مطالعه: مصرف موسیقی دانشجویان کارشناسی ارشد دانشگاه ایلام»، فرهنگ ایلام، دوره بیستم، ش 64 و 65، 33-7.
    43. کتانی، عبدالحی (1391)، نظام اداری مسلمانان در صدر اسلام، ترجمه‌ی علیرضا ذکاوتی قراگزلو، قم، پژوهش‌گاه حوزه و دانشگاه و تهران، انتشارات سمت.
    44. کلینی، محمد بن یعقوب (1407)، کافی، محقق/ مصحح:‌ على‌اکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران، دارالکتب الاسلامیه.
    45. گلی‌زواره، غلام‌رضا (1383)، «مسکن؛ مکان آرامش و آسایش (قسمت دوم)»، پاسدار اسلام، ش 275، 36-40.
    46. مالک بن انس (1406)، الموطا، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
    47. متقی هندی، علاءالدین (1401)، کنزالعمال، تحقیق بکری حیانی صفوه السقا، موسسه الرساله.
    48. مجلسى، محمدباقر (1363)، بحارالانوار، تهران، دارالکتب الاسلامیه.
    49. مسلم بن حجاج (1412)، صحیح مسلم، تحقیق محمد فواد عبدالباقی، قاهره، دارالحدیث.
    50. واقدی، محمد بن عمر (1409)، کتاب المغازى، تحقیق مارسدن جونس، بیروت، موسسةالأعلمى.
    1. Braun, Virginia. & Clarke, Victoria. (2006), “Using thematic analysis in psychology”,Qualitative Research in Psychology, 3, 77-101.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار