واکاوی سیرتطور و مشخصه های علم تاریخ نوین و دانشگاهی

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 گروه آموزشی ایران شناسی و تاریخ-دانشکده علوم انسانی-دانشگاه میبد-میبد-ایران

2 استادیار گروه ایرانشناسی،دانشکده علوم انسانی،دانشگاه میبد ، میبد، ایران.

10.22034/mte.2024.17217.1766

چکیده

ثبت وقایع مربوط به زندگی انسان قدمتی طولانی دارد و با نگارش آثاری چون تاریخ هرودت عملا آنچه تاریخ نگاری سنتی خوانده می‌شود، آغاز گردید. با اینهمه، در پی تحولات اروپا از رنسانس ببعد مفهوم علم ومعرفت از زوایای مختلفی دچار دگرگونی‌های اساسی گردید که حاصل آن شکل‌گیری علم مدرن در مقابل علم سنتی بود. براین اساس، علم تاریخ نیز از این تحولات متاثر شد وتاریخنگاری مدرن و دانشگاهی به نوعی از تاریخنگاری سنتی متمایز گردید. دراین‌میان، هرچند تاریخنگاری‌اسلامی در کلیت خود با شخصیت‌هایی چون ابن‌خلدون(732-808 ه.ق) کافیجی(788-879 ه.ق)، سخاوی(831-902 ه.ق) ونظایرآن تجربه شکوفایی خاص خود را داشت، اما در پی آشنایی با غرب و گسترش نظام دانشگاهی و تاسیس رشته تاریخ ابعادی از نگرش‌های نو به تاریخ در جهان اسلام ازجمله ایران نیز راه یافت. ضروت کندوکاو پیرامون تحول وتطور رویکرد نو به تاریخ درقالب رشته دانشگاهی ونیز فهم بایسته‌هایی که از منظرمعرفت شناسی و روش‌شناسی مطرح می‌کند باعث شد تا نوشتار حاضر به شیوه توصیفی – تحلیلی آن را مورد تامل قراردهد.حاصل آنکه بررسی مولفه های تاثیرگذار بر شکل گیری تاریخ دانشگاهی و معرفی مشخصه های آن شاید زمینه بهبود یا آسیب شناسی علم تاریخ چه درقالب بهره گیری یا نقد آنها را در نظام دانشگاهی فراهم سازد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Analyzing the developments of the science of modern and academic history and its characteristics

نویسنده [English]

  • arman forouhi 2
1
2 Assistant Professor, Department of Iranian Studies, Faculty of Humanities, Meybod University, Meybod, Iran.
چکیده [English]

The recording of events related to human life has a long history, and what is called traditional historiography actually began with the writing of works such as Herodotus' History. However, following the developments in Europe from the Renaissance onwards, the concept of science and knowledge underwent fundamental changes from various angles, the result of which was the formation of modern science in contrast to traditional science. Therefore, the science of history was also affected by these developments and modern and academic historiography was somehow distinguished from traditional historiography. In the meantime, although Islamic historiography in its entirety with personalities such as Ibn Khaldun (732-808 A.H.), Kafiji (788-879 A.H.), Sakhavi (831-902 A.H.) and others experienced a special prosperity. It had its own, but following the familiarization with the West and the expansion of the university system and the establishment of the history field, new aspects of history entered the Islamic world, including Iran. The need to explore the evolution and development of the new approach to history in the form of an academic discipline, as well as to understand the requirements that it raises from the perspective of epistemology and methodology, made the present article reflect on it in a descriptive-analytical way. The result is that the examination of the components Influencing the formation of academic history and introducing its characteristics, it may provide the basis for the improvement or pathology of the science of history, either in the form of using or criticizing them in the academic system.

کلیدواژه‌ها [English]

  • : academic science of history
  • epistemology
  • methodology
الیاس، نوربرت(1392)چیستی جامعه، ترجمه غلام رضا خدیوی نشرجامعه شناسان.
اباذری، یوسف(1387) خرد جامعه‌شناسی، تهران، طرح نو، چاپ دوم.
اتیکسون، ارف ودیگران(1392) فلسفه تاریخ، روش شناسی وتاریخ نگاری، ترجمه وتدوین حسینعلی نوذری، تهران، نشر نو.
اجتماعی و فرهنگی.
نبوی، لطف الله (1384) مبانی منطق و روششناسی. تهران: دفتر نشر آثار علمی دانشگاه تربیت مدرس.
ادیبی، حسین و انصاری،عبدالمعبود(1387)نظریه های جامعه شناسی، تهران،نشر دایره.
آرون، ریمون(1387).مراحل اساسی سیر اندیشه در جامعه شناسی تاریخی، مترجم باقر پرهام، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.
استنفورد، مایکل(1392).درآمدی بر فلسفه تاریخ،ترجمه احمدگل محمدی،تهران،تهران،نشرنی.
اسکروتن، راجر(1382) تاریخ مختصر فلسفه جدید، تهران، حکمت.
اسمیت، دنیس(1392) برآمدن جامعه شناسی تاریخی،دکتر هاشم آقاجری، تهران، انتشارات مروارید.
بروک، پیتر(1381) تاریخ ونظریه اجتماعی،ترجمه غلامرضا جمشیدی ها،تهران،انتشارات دانشگاه تهران
پایدار، حبیب‌الله(1354) چر انسان متعهد و مسئول است، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، تهران.
پولادی،کمال(1392) تاریخ اندیشه سیاسی درغرب(ازماکیاول تا مارکس)،تهران، نشر مرکز.
پولارد، سیدنی(1354) اندیشه ترقی تاریخ و جامعه ، ترحمه حسین اسدپور پیرانفر، تهران، امیرکبیر
توسلی،علامعباس(1388) نطریه های جامعه شناسی، تهران،سمت
جی همیلتون،گری(1378)تاریخنگاری و جامعه شناسی تاریخی،ترجمه هاشم آقاجری،تهران، انتشارات کویر
حمید،حمید(2536)،علم تحولات جامعه، تهران، انتشارات امیر کبیر.
دکارت(1381)گفتار در روش درست به کار بردن عقل. ترجمه محمد علی فروغـی. چـاپ اول. تهران: زوار.
دهقانی ،رضا (1390) ، چیستی نقد تاریخی،مجله پژوهش، سال سوم، شماره اول، بهار و تابستان1390، صفحه145ـ174
زرفروشان، احد(1353) جامعه شناسی واجتماع شناسی، تبریز، انتشارات نوبل.
زرین کوب، عبدالحسین(1375) تاریخ در ترازو، تهران، انتشارات امیرکبیر.
ساروخانی، باقر(1380) روشهای تحقیق در علوم. ج 1 .تهران: انتشارات سمت.
شاکری ، صدیقه (1383)روش شناسی علم تاریخ، نامه جامعه ، شماره 4.
طرفداری، منصور (1394)درآمدی بر مبانی تمدن و توسعه، یزد، انتشارات اندیشمندان.
طرفداری، منصور (1399)رشته ایران شناسی، ماهیت، ضرورت و مبانی روش شناسی آن ،مجله : مطالعات ایرانشناسی » زمستان- شماره 19 (‎20 صفحه - از 61 تا 80 ).
عسگری کیا، فرشاد و سیداحمدی زاوی، سید سعید (1397) ، جستاری در نظریة تاریخ تحلیلی  رابین جرج کالینگوود د، مجله تاریخنگری و تاریخ نگاری، سال بیست و هشتم، دورة جدید، شمارة 22 ،پیاپی 107.
فولکیه، پل، ما بعدالطبیعه، ترجمه یحهی مهدوی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ اول، 1370،
کافی،مجید(1393).جامعه شناسی تاریخی،قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
کوریک،جیمز.آ(1380) رنسانس، ترجمه آزیتا پارسایی، تهران: ققنوس.
کوئن،بروس وکینگ،ساموئل(1353) جامعه شناسی،ترجمه مشفق همدانی،تهران، چاپخانه سپهر.
کاظمی آرانی،  فاطمه (1389)روش شناسی مارکس و نقدهای وارد برآن، فرهنگ پژوهش، دوره 3، شماره 6 - بهار ، شماره پیاپی 6.
هارتناک، یوستوس. (1376 .(نظریه معرفت در فلسفه کانت. ترجمه غلامعلی حداد عـادل. تهـران، فکر روز.
لوگوف ،ژان(1378) روشنفکران در قرون وسطی. ترجمه حسن افشار، تهران:   انتشارات مرکز.
متروپولسکی ودیگران(1382)زمینه تکامل اجتماعی،ترجمه پرویز بابایی،تهران،نشر آزادمهر.
مظاهری، زهرا(1388)علم سنتی و مدرن، فصلنامه تخصصی فقه و تاریخ تمدن، سال ششم، شماره21.
معینی جهانگیر (۱۳۸۵)‌. روش شناسی نظریه‌های جدید در سیاست(اثبات گرایی و فرا اثبات گرایی)، انتشارات تهران: دانشگاه تهران.
ملائی توانی،  علیرضا (1386) ،درآمدی بر روش پژوهش در تاریخ، تهران، نشرنی.
میرزایی، حسین. (1393)1393 .)درآمدی بر روششناسی مطالعات فرهنگی. تهران: پژوهشکدة مطالعات
نیازی،محسن(1387)جامعه شناسی،تهران،ثامن الحجج
وثوقی،منصور ونیک خلق (1381) مبانی جامعه شناسی،تهران، انتشارات تهمینه.
 
انگلیسی
-Laurence J. Lafleur, (1950)  Descartes' Role in the History of Science The Scientific Monthly, Vol. 71, No. 1 (Jul., 1950 Published By: American Association for the Advancement of Science, pp. 11-14
-Vaughan،Freaderick(1972).the political philosophy of Giambatistavico. An Introduction to La Scienza - Nuova. The Hague: Martinus Nijhoff, 1972, pp. xii, 66 . Published online by Cambridge University Press:  10 November 2009
-Hanns Reill, Peter (1980) Barthold Georg Niebuhr and the Enlightenment Tradition. German Studies Review. Vol. 3, No. 1 (Feb., 1980), pp. 9-26
Published By: The Johns Hopkins University Press.
-LORENZ, CHRIS(2009), Scientific Historiography,     In book: A Companion to the Philosophy of History and Historiography (pp.393-403).
-Josef L. Altholz  )1996(Lord Acton and the Plan of the Cambridge Modern History. The Historical Journal,, Published By: Cambridge University Press
  Vol. 39, No. 3 (Sep., 1996), pp. 723-736 (14 pages).