جریان‏‏‏های فکری- مذهبی امامیه در پاکستان و کانون مناقشات ‏‏‏آن‏ها

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری تاریخ اهل بیت(ع)، مجتمع تاریخ سیره و تمدن اسلامی، جامعه المصطفی(ص)، پاکستان.( farman_ali@miu.ac.ir)

2 دانشیار گروه علوم سیاسی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، قم، ایران.( forati129@yahoo.com)

3 گروه تاریخ اهل بیت(ع)، مجتمع تاریخ سیره و تمدن اسلامی، جامعه المصطفی(ص)، قم ، ایران.( naserbagheri_bidhendi@miu.ac.ir)

4 گروه تاریخ اهل بیت(ع)، مجتمع تاریخ سیره و تمدن اسلامی، جامعه المصطفی(ص)، قم ، ایران (hosein_abdolmohamadi@miu.ac.ir)

10.22034/mte.2023.10277.1417

چکیده

شیعیان پاکستان بعداز اهل‏سنت، بیش‏ترین جمعیت این کشور را تشکیل می‏دهند. امّا از نظر فرهنگی و اجتماعی همواره مورد بی‏مهری دیگر مذاهب قرار داشته و دارند. با وجود هجمه‏‏‏های بیرونی در محافل داخلی نیز انسجامی برای مواجهۀ درست با ‏‏‏آن‏ها دیده نمی‏شود و این امر عوامل متعددی دارد؛ یکی از ‏‏‏آن‏ها وجود افکار و جریان‏‏‏های مختلف در درون مذهب شیعه و اختلاف آنان با یکدیگر است؛ از درون نیز دچار مشکلاتی هستند. از جمله ‏‏‏آن‏ها نداشتن یک پایگاه و مرکز علمی و فرهنگی کافی هدایت‏گر است. شیعیان این کشور نسبت به آموزه‏‏‏های دینی یک نظر ندارند؛ بلکه قرائت‏‏‏های گوناگون در میان ‏‏‏آن‏ها دیده می‏شود و نبود یک قرائت و نظر در بارۀ آموزه‏‏‏های دینی، سبب به وجود آمدن جریان‏‏‏های گوناگون مذهبی شده است. به همین جهت دچار انحرافات فکری، عقیدتی و رفتاری شده‏اند. بیش‏ترین انحراف در عرصه‏‏‏های تحلیل و تفسیر اصول اعتقادات، آداب و رسوم، و اغراق در بیان فضائل و مناقب آئمه(ع) است. تاکنون چهار جریان مهم در بین شیعیان پاکستان پدید آمده است. (تاریخچه) و این مسأله تاکنون مورد تحقیق و پژوهش قرار نگرفته است. (پیشینه) این‏که چند جریان فکری-مذهبی در بین شیعیان پاکستان وجود دارد، و در کدام عرصه‏‏‏ها باهم اختلاف و مناقشه دارند و مبانی فکری ‏‏‏آن‏ها چیست؟ مسأله‏ای است که باید بررسی شود (پرسش) اخباری‏‏‏ها، شیخی‏‏‏ها، جمن‏شاهی‏‏‏ها و اصلاح‏طلبان در این کشور حضور دارند و بیش‏تر مناقشات و درگیری ‏‏‏آن‏ها در عرصۀ عقیدتی، آداب و رسوم و مناقب اهل‏بیت(ع) است (فرضیه). این نوشتار کوشیده با بررسی تاریخی، شناسایی جریان‏‏‏های فکری در پاکستان، عوامل و عرصه‏‏‏های درگیری و مناقشات ‏‏‏آن‏ها را تبیین کند و جریان همسویی با اهل‏بیت(ع) را مشخص نماید (هدف). برای نیل به این مهم، از روش توصیفی و تحلیلی استفاده کرده است (روش). با توجه به آموزه‏‏‏های شیعی، جریان‏‏‏های اخباری و جمن‏شاهی، راه انحراف را پیش گرفته‏اند و جریان اصلاح طلب راه و روش اهل‏بیت علیهم السلام را انتخاب کرده و لکن روش اصلاحی این جریان نیز جای تامل است. (یافته)

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Imamiyya intellectual-religious currents in Pakistan and the center of their disputes

نویسندگان [English]

  • farmanali saeadi 1
  • Abdul Wahab Forati 2
  • Nasser Bagheri Bidhendi 3
  • Hosein Abdolmohammadi 4
1 PhD in History of Ahl al-Bayt (AS), Complex of Islamic History and Civilization, Al-Mustafa Society (AS), Pakistan. (farman_ali@miu.ac.ir)
2 Associate Professor, Department of Political Science, Institute of Islamic Culture and Thought, Qom, Iran. (forati129@yahoo.com)
3 Department of History of Ahl al-Bayt (AS), Islamic History and Civilization Complex, Al-Mustafa University (AS), Qom, Iran ( naserbagheri_bidhendi@miu.ac.ir)
4 Department of History of Ahl al-Bayt (AS), Islamic History and Civilization Complex, Al-Mustafa University (AS), Qom, Iran (hosein_abdolmohamadi@miu.ac.ir)
چکیده [English]

After Sunnis, the Shiites of Pakistan constitute the largest population of this country. But from the cultural and social point of view, they have always been neglected by other religions. Despite the external attacks, there is no coherence in the internal circles to deal with them properly, and this has several factors; One of them is the existence of different thoughts and currents within the Shia religion and their differences with each other; They also have problems from the inside. Among them, not having a sufficient scientific and cultural base and center is a guide. The Shiites of this country do not have the same opinion regarding religious teachings; Rather, different readings can be seen among them, and the lack of a reading and opinion about religious teachings has caused the emergence of various religious currents. For this reason, they have suffered intellectual, ideological and behavioral deviations. The biggest deviation is in the areas of analysis and interpretation of the principles of beliefs, customs, and exaggeration in the expression of the virtues of Imam (a.s.). So far, four important currents have emerged among the Shiites of Pakistan. (History) and this issue has not been researched so far. (Background) How many religious-intellectual currents exist among the Shiites of Pakistan, and in which areas do they have differences and conflicts, and what are their intellectual foundations? It is an issue that should be investigated (question) Akhbaris, Sheikhis, Jamanshahis and reformists are present in this country and most of its disputes and conflicts is in the field of belief, customs and rituals of Ahl al-Bayt (a.s.) (hypothesis). This article tries to identify the currents of thought in Pakistan, explain the factors and areas of their conflicts and disputes, and identify the trend of alignment with the Ahl al-Bayt (A.S.). Target). To achieve this goal, it used descriptive and analytical method (method). According to Shia teachings, Akhbari and Jamanshahi currents have taken the path of deviation and the reformist current has chosen the way and method of Ahl al-Bayt, peace be upon them, but the reformation method of this current is also is a matter of reflection. (Found)

کلیدواژه‌ها [English]

  • Pakistan
  • current
  • Sheikhiya
  • Jamanshahi
  • reformers

Creative Commons License

This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution 4.0 http://creativecommons.org/licenses/by/4.0

مراجع

  1.  

    الف) فارسی

    1. آقا بزرگ تهرانی، محمدحسین، الذریعه الی تصانیف الشیعه، دارالاضواء، لبنان بیروت، 1403.
    2. برنجکار، رضا، گفت و گوی دکتر رضا برنجکار با پایگاه رسای اندیشه، قم، 06/090/1398.
    3. جونپوری، سید محمد مرتضی، اصلاح الرسوم بکلام المعصوم، لکهنو، طبع دبدبه احمدی، چاپ دوم.
    4. حوزه گفتگوی اختصاصی با آیت الله محمد حسین نجفی، مجله حوزه، ص136، شماره سوم بیست و یکم، مرداد و شهریور، 1383.
    5. حسینی، محمدنواز، نقد و بررسی اصول عقاید جریان جمن‏شاهی، پایان نامه کاشناسی ارشد، مجتمع آموزش عالی فقه و معارف اسلامی جامعه المصطفی العالمیه(ص)، 1389ش.
    6. خسرو پناه، عبد الحسین، جریان شناسی ایران، قم: مؤسسه فرهنگ حکمت نوین اسلامی، 1388.
    7. ــــــــ جریان شناسی ضد فرهنگ‏‏‏ها، دفتر نشر معارف، 1396.
    8. شاهد، رئیس اعظم، نگرش انحرافی جریان جمن شاهی پاکستان به آموزه‏‏‏های انتظار و امام عصر(ع)، فصل نامه علمی-ترویجی پژوهش‏‏‏های مهدوی، سال چهارم، شماره13، تابستان 1394ش.
    9. فراتی، عبدالوهاب، روحانیت و تجدد با تأکید بر جریان‏‏‏های فکری سیاسی حوزه علمیه قم، چاپ دوم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، 1393.
    10. طالقانی، سید علی، ترمینولوژی جریان شناسی فرهنگی، مجله حوزه، آذر و دی 1382، شماره 119.
    11. عارفی، محمداکرم، شیعیان پاکستان، شیعه شناسی، چاپ اول، قم، 1385ش.
    12. فرانکلین لوفان بومر، جریان‏‏‏های بزرگ در تاریخ اندیشه غربی، حسین بشیریه, مرکز بازشناسی اسلام و ایران، تهران 1380.
    13. محمدحسنین سابقی، تذکره خدمات مبلغ اعظم، ترجمه مولانا ضیا حسین ضیا.
    14. مولانا محمداسماعیل، هدیه المستبصرین فی رد شبهات المقصرین، ترجمه مولانا ضیا حسین ضیا.
    15. نقوی، سید عارف حسین، تذکرة علمای امامیة پاکستان، ترجمه، محمد‏‏‏هاشم، پژوهش‏‏‏های اسلامی، آستان مقدس قدس رضوی، مشهد، 1370ه. ش.
    16. مصطفوی تبریزی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج14، چاپ اول، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1374ش.
    17. نامداریان تقی‏پور و قدرت‏الله طاهری، نگاهی انتقادی به جریان شناسی شعر معاصر ایران، فصلنامۀ علمی پژوهشی علوم انسانی دانشگاه الزهرا 1385، شماره 56 و57.
    18. شعبانی ساروئی، رمضان، جریان‏شناسی سیاسی فرهنگی ایران، مؤسسۀ فرهنگی هنری ناصران دین، قم، اعتدال، 1379.

    ب) اردو

    1. مفتی جعفر حسین، سیرت امیر المؤمنین(ع)، ج2، ص14، مقدمه، محمد شریف لاهور، مرکز احیاۓ آثار بر صغیر (مآب)، 1397ش.
    2. نقوی، حضرت علامه سید گلاب‏علی شاه، نوری انسان، ملتان، عاتکه پرنٹرز پل شوالہ، چاپ دوم، 2006م.
    3. نقوی البخاری، السید محمد جعفرالزمان، اسماءالقائم ویلفیر ترست، 2007م
    4. ـــــــ ، مصباحِ شیعیت، چاپ دوم، 2005م.
    5. ـــــــ ، نهج المعرفت فی اسماء الحجۀ، همان، چاپ دوم، 2007م.
    6. ـــــــ ، انتصار مظلوم، کراچی، القائم ویلفئیر ترست، چاپ دوم، 1978م.
    7. ـــــــ ، افکار المنتظرین، 2003م، چاپ اول.
    8. ـــــــ ، دین نصرت، چاپ سوم، 2005م.
    9. ـــــــ ، شرح دعای عهد، 2005م، چاپ سوم.
    10. ـــــــ ، مجالس المنتظرین علی روضۀ المظلومین، چاپ دوم، 2006م، ج2، 2007م، مترجم، سید انیس مهدی شاه.
    11. ـــــــ ، وحدانیت مطلقه، کراچی، القائم ویلفئیر ترست 2007م، چاپ سوم.
    12. ـــــــ ، یا مولا کریم عجل الله فرجک اسرار العبدیات یعنی عملی روحانیت، همان، چاپ دوم.
    13. ـــــــ ، افکار المنتظرین، المنتظرین ریسرچ سنتر جمن شاه ضلع لیه، 2003م، چاپ اول، القائم ویلفیر ترست.
    14. زیدی، سید باقرنثار، کشف الصلوۀ، کراچی، چاپ اول، 2006م.
    15. ـــــــ ، کشف المودۀ، کراچی، چاپ اول، 2008م.
    16. ـــــــ ، کشف الحجاب، طبع اول، 2009م.
    17. ـــــــ ، کشف الاحکام ، چاپ اول، 2006م
    18. ـــــــ ، کشف التضاد، چاپ اول، 2006م.
    19. ـــــــ ، کشف العقائد، چاپ اول، 2006م.
    20. ـــــــ ، کشف الحقائق، چاپ اول، 2006م.
    21. ـــــــ ، کشف المعارف چاپ اول، 2005م .
    22. زیدی، الفقیه الحکیم: السید محمد احسن، اسلام مین نظام هدایت و تقلید رسالت  و امامت  مسلسل مربوط اور معصوم راهنمایی.
    23. ـــــــ ، اسلام و علمای اسلام، اداره علوم الاسلام، چاپ سوم، 2001م.
    24. زیدی برستی، سید محمد حسین، معجزه اور ولایت تکوینی کی بحث، اداره نشر و اشاعت حقائق الاسلام، معراج دین پرنتگ پریس لاهور، 2005م.
      1. ـــــــ ، پاکستان مین شیخیت اور شیعی علماء ٹکرا‏ؤ.
      2. انصاری، علامه محمد بشیر، حقائق الوسائط، ناشر مظفر عباس انصاری نزیل نجف اشرف عراق.بی نا، بی تا.
    25. اعوان، طاهرعباس، مرد علم میدان عمل مین، جامعه ولی العصر هاؤسنگ کالونی، لیه، پنجاب، 1426ه.ق.
    26. نجفی، محمد حسین، اصلاح الرسوم الظاهرة بکلام العترة الطاهرة، چاپ پنجم، ناشر، اظهار سنز پرنٹرز-ریٹی گن روڈ، لاهور، بی تا۔
    27. ـــــــ ، اصول الشریعه فی عقائد الشیعه، سرگودها، مکتبۀ السبطین، 2012م۔
    28. ـــــــ ، اصلاح المجالس و المحافل، لاهور، مکتبۀ السبطین، چاپ پنجم، 2010م.
    29. ـــــــ ، احسن الفوائد فی شرح العقائد، سرگودها، مکتبه السبطین2001م
    30. نقوی، سید عارف حسین، تاریخ تصادم فکری شیعه و شیخیه در پاکستان، ماه نامۀ دقایق الاسلام، ژانویه 2004م.
    31. شرف الدین، سید علی، امام و امت قرآن میں، کراچی، دارالثقافہ الاسلامیہ، چاپ دوم، 1989م.
مطالعات تاریخی جهان اسلام
دوره 11، شماره 26 - شماره پیاپی 26
سال یازدهم، شماره بیست و ششم تابستان1402
تیر 1402
صفحه 52-76

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار