تاملات نظری محمود طرزی در باره انحطاط و عقب ماندگی جامعه اسلامی با تاکید بر افغانستان

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه آیت الله بروجردی، بروجرد، ایران ( ra.recabian@ abru.ac.ir)

2 دانشیار گروه علوم سیاسی دانشگاه آیت الله بروجردی (ره)، بروجرد، ایران.

10.22034/mte.2022.11351.1499

چکیده

جهان اسلام به‌خصوص کشور افغانستان در قرون معاصر به دلیل توسعه طلبی استعمار، استبداد داخلی، تفرقه و عدم عمل به شریعت، دچار انحطاط و عقب ماندگی شدند در این بین جنبش‌ها و اندیشمندان  زیادی برای برون رفت از این وضعیت و پویایی جوامع اسلامی دست به اقداماتی زدند که از جمله این اندیشمندان «محمود طرزی» دانشمند افغانستانی بوده که پایه‌گذار یکی از مهم‌ترین جنبش‌های تجدید طلب در افغانستان و جهان اسلام در قرن بیستم بوده است. به تاَسی از مطلب مذکور پژوهش حاضر با رویکردی تاریخی به دنبال واکاوی اندیشه  سیاسی محمود طرزی در باب انحطاط، عقب ماندگی و بحران‌های جهان اسلام به‌خصوص افغانستان است! به‌عبارتی؛ طرزی بحران سامان سیاسی جوامع اسلامی (افغانستان) را چگونه دلیل یـابی، و برای بـرون رفـت آن، چه تجویز آرمانی ارایه می‌دهد؟
فرضیة پژوهش براساس الگوی جستاری اسپریگنز چنین است: در اندیشه سیاسی  محمود طرزی بحران، انحطاط و عقب ماندگی اسـت و دلیـل بـروز آن استعمار، استبداد داخلی و دوری از اسلام است و راه حـل آن نیـز، رجوع به  قرآن، اتحاد بر محور قرآن، بیداری فکری و توجه به علم و حب وطن است. برای بررسی فرضیه، زوایای پنهـان اندیشـه سیاسـی طرزی، در قالـب مشـکل شناسـی، دلیل شناسی، آرمان شناسی و راه حل شناسی با روش پژوهش تاریخی- توصیفی (تحلیـل محتـوا (و روش گردآوری اطلاعات کتاب‌خانه‌ی تجزیه و تحلیل شده‌است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Mahmoud Tarzi's theoretical reflections on the decline and backwardness of Islamic society with emphasis on Afghanistan

نویسندگان [English]

  • naser pourhasan 1
  • Naser Pourhasan 2
1 Associate Professor, Faculty of Law and Political Sciences, Ayatollah Boroujerdi University, Boroujerd, Iran ra.recabian@abru.ac.ir
2 Associate Professor of Ayatollah Boroujerdi University (Boroujerd), Iran.
چکیده [English]

The Islamic world, especially the country of Afghanistan, suffered decline and backwardness due to colonialism, internal tyranny, division, and non-compliance with Sharia. Among these thinkers is "Mahmoud Tarzi", an Afghan scientist who was the founder of one of the most important reformist movements in Afghanistan and the Islamic world in the 20th century. Based on the mentioned article, the present research with a historical approach seeks to analyze Mahmoud Tarzi's political thought about the decline, backwardness and crises of the Islamic world, especially Afghanistan! In other words, how does Tarzi explain the crisis in the political system of Islamic societies (Afghanistan), and what ideal proposal does he propose to overcome it? The hypothesis of the research based on Spriggens research model is as follows: in Mahmoud Tarzi's political thought, crisis is degeneration and backwardness, and the reason for its occurrence is colonialism, domestic tyranny and distance from Islam, and the solution is also referring to the Quran, unity based on the Quran, intellectual awakening, paying attention to science and patriotism. In order to investigate the hypothesis, the hidden angles of Tarzi's political thought have been analyzed in the form of problemology, reasonology, idealism, and solutionology with the method of historical-descriptive research (content analysis). The method of collecting information is a library.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islam
  • Afghanistan
  • Spriggens
  • backwardness
  • Mahmoud Tarzi

Creative Commons License

This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution 4.0 http://creativecommons.org/licenses/by/4.0

  1. اسپریگنز، توماس (1394)، فهم نظریه‌های سیاسی، فرهنگ رجایی، تهران، نشر آگه، چاپ دهم.
  2. اسلامی، روح‌الله، عباس‌علی رهبر و فاطمه ذوالفقاریان (1391)، «امواج بیداری جهان اسلام»، سیاست خارجی، سال 26، شماره4.
  3. امرایی، حمزه (1383)، انقلاب اسلامی ایران و جنبش‌های اسلامی معاصر، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
  4. انصاری، فاروق (1381)، تحولات سیاسی- اجتماعی افغانستان 1312-1359، تهران: وزارت امور خارجه.
  5. بابی، سعید (1379)، هراس بنیادین: اروپامداری و ظهور اسلام‌گرایی، ترجمه غلامرضا جمشیدی‌ها و موسی عنبری، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، بازشناسی اسلام و ایران.
  6. برزگر، ابراهیم، عباس تبارفیروزجاه، حبیب‌الله ( 1385 )، «اندیشه‌ی سیاسی فارابی و روش جستاری اسپریگنز»، حقوق عمومی، شماره 21، پاییز و زمستان.
  7. پهلوان، چنگیز (1363)، «نگاهی به اندیشه‌های اجتماعی و فرهنگی محمود طرزی»، آینده، سال نهم، شماره 8 و 9.
  8. حبیبی، عبدالحی (1372)، جنبش مشروطیت در افغانستان، قم، احسانی.
  9. خبرگزاری کوکچه (۱۳۹۰) علامه محمود طرزی
  10. رجایی، فرهنگ (1373)، معرکه جهان بینی‌ها، تهران، احیا کتاب.
  11. روان فرهادی، عبدالغفور، (1387)، مقالات محمود طرزی، کابل، انتشارات انستیتوت دیپلماسی وزارت خارجه ج. ا. افغانستان، چاپ دوم، دور جدید، شماره2.
  12. سراج‌الاخبار، کابل، سال سوم، شمـاره ۵-8
  13. سهام، نصیر (1378)، علامه محمود طرزی: پدر ژورنالیسم افغانستان، پیشاور: الازهر کتب خانه.
  14. شرابی، هشام (1368)، روشن‌فکران عرب و غرب؛ ترجمه عبدالرحمان عالم، تهران، دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.
  15. طرزی، محمود (1330)، چه باید کرد، کابل، مطبعه دارالسلطنه.
  16. غبار، میر غلام محمد (1368)، افغانستان در مسیر تاریخ، تهران، مرکز نشر انقلاب با هم‌کاری جمهوری.
  17. غیرت، غلام‌سخی (1389)، خاطرات محمود طرزی، کابل، انتشارات میوند.
  18. کاظمی، احسان، مکرّمی‌پور، محمدباقر، علی‌پور، امیرمهدی (1398)، «بررسی روی کار آمدن دولت مطلقه رضاخان براساس نظریه اسپریگنز»، پژوهش‌های راهبردی انقلاب اسلامی، شماره‌ی 7، پاییز. 27-1.
  19. گروهی از پژوهش‌گران (1376)، افغانستان؛ مجموعه مقالات، ترجمه مرتصی اسعدی و هوشنگ اعلم، تهران، بنیاد دایره‌المعارف اسلامی.
  20. موثقی، سید احمد (1374)، جنبش‌های اسلامی معاصر، تهران، سازمان سمت.
  21. نادری، پرتو (1395)، محمود طرزی و جای‌گاه او در شعر مشروطیت، ۲۴ دلو (بهمن) آخرین تاریخ به روز رسانی17/2/1400 http://www.khorasanzameen.net/php/read.php?id=3792
  22. تنویر، محمد حلیم (1378)، تاریخ روزنامه نگاری افغانستان، پیشاور، چاپ مرکز نشرات اسلامی صبور.
  23. نجفی، موسی (1394)، انقلاب فرامدرن و تمدن اسلامی، تهران، مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران.
  24. Kepel, Gilles (2020), Away from chaos : the Middle East and the challenge to the West, New York: Columbia University Press.
  25. Kurzman, Charles (2002), (Edited by), Modernist Islam 1840-1940, Oxford University Press.
  26. Mousavi,Bahram & Dehghan nejad,Morteza & Nuraei,Morteza (2015), The Role of Mahmoud Tarzi in Iran-Afghanistan Relations, International Journal of Academic Research in Business and Social Sciences,Vol. 5, No. 2.
  27. Rahnema, Ali (Edited by ) (2005 ), Pioneers of Islamic Revival, Zed Books.
  28. Saikal, Amin( 2018), Afghanistan: A Turbulent State in Transition, in Shahrani, M. Nazif Mohib,( edited by ) ,Modern Afghanistan : the impact of 40 years of war, Indiana University Press.
  29. Senzil K, Nawid (2009),» Tarsi and the Emergence of Afghan Nationalism:formation of a Nationalist ideology«. Available at: https://www.bu.edu/aias/nawid_article.pdf.
  30. Stenersen, Anne (2018): »Jihadism after the ‘Caliphate’: towards a new typology«, British Journal of Middle Eastern Studies, DOI: 10.1080/13530194.2018.1552118