تاریخ‌نگری در کتب درسی مدارس داعش با تکیه بر تاریخ صدر اسلام

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه تاریخ دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 گروه تاریخ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

10.22034/mte.2023.14614.1666

چکیده

آموزش و تربیت نوجوانان جایگاه مهمی در نظام فکری داعش دارد و به همین خاطر خلافت اسلامی داعش اقدام به تاسیس مدارس عمومی و انتشار کتب درسی نمود. کتب درسی یکی از منابع مکتوب منتشرشده از سوی خلافت داعش است و می‌تواند برای شناخت نظام فکری و ایدئولوژیکی داعش مفید فایده باشد. مقاله حاضر قصد دارد با بررسی و تحلیل متن کتب درسی تاریخ داعش، عناصر اساسی تاریخ‌نگری داعش در تاریخ اسلام را مورد کنکاش قرار دهد. پرسش اساسی مقاله پیش‌رو این است که داعش برای دانش‌آموزان چه تصویری از تاریخ اسلام ارائه می‌دهد. بر اساس مطالعه و تحلیل متن کتب درسی داعش، چهار مولفه بر مبنای رویکردهای تاریخ‌نگرانه که بر اساس مبانی اندیشگانی آنان اتکا دارد، به عنوان برجسته‌ترین مولفه‌های روایت تاریخ اسلام در کتب درسی داعش استخراج شده است: تلقی تاریخ بر مبنای تمرکز بر ایدئولوژی خلافت، برجستگی مفهوم جهاد، استفاده گزینشی از منابع و روایات تاریخی، برجسته‌سازی صحابه پیامبر. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد داعش با استفاده از منابع گزینش‌شده و با تاکید بر شخصیت‌های محوری صدر اسلام به خصوص صحابه پیامبر، سعی دارد تا الگوی شخصیتی مطلوب بر مبنای ایدئولوژی خود را به دانش‌آموزان بشناساند و صفات فکری و اخلاقی مشخصی مانند تبعیت از سلف صالح، جهادگری، ایثار و توکل را در میان آنان تقویت نماید.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

History-attitude in the textbooks of ISIS schools based on the early history of Islam

نویسندگان [English]

  • Yaser Qazvini 1
  • Mohammadsaleh Moazzezinia 2
1 Assistant Professor, Department of History, University of Tehran, Tehran, Iran
2 Department of History, Faculty of Literature and Humanities, University of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]

Education and training of teenagers has an important place in ISIS's intellectual system, and for this reason, ISIS's Islamic caliphate established public schools and published textbooks. Textbooks are one of the written sources published by ISIS caliphate and can be useful for knowing the intellectual and ideological system of ISIS. The present article intends to explore the basic elements of ISIS historiography in the history of Islam by examining and analyzing the text of ISIS history textbooks. The basic question of the upcoming article is, what image of Islamic history does ISIS present to students. Based on the study and analysis of the text of ISIS textbooks, four components based on historical approaches that rely on their ideological foundations have been extracted as the most prominent components of Islamic history narration in ISIS textbooks: understanding history based on focusing on the ideology of the caliphate, prominence of the concept of Jihad, selective use of historical sources and traditions, highlighting the companions of the beloved Prophet of Islam. The research findings show; ISIS, by using selected sources and emphasizing on the central figures of Islam, especially the Companions of the Holy Prophet, is trying to introduce students to a desirable character model based on its ideology and to strengthen specific intellectual and moral traits such as following the righteous predecessor, jihadism, self-sacrifice and trust among them.

کلیدواژه‌ها [English]

  • ISIL
  • history
  • Prophetic tradition
  • jihad
  • textbooks

Creative Commons License

This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution 4.0 http://creativecommons.org/licenses/by/4.0

  1. ابن هشام، عبدالملک، (1410 هـ.ق)، السیره النبویه، به تحقیق عمر عبدالسلام تدمری، 4 جلد، بیروت: دارالکتاب العربی
  2. ابن اثیر، عزالدین ابی‌الحسن، (2012 م)، الکامل فی التاریخ، به تحقیق عمر عبدالسلام تدمری، بیروت: دارالکتاب العربی
  3. استنفورد، مایکل، (1384)، درآمدی بر تاریخ‌پژوهی، ترجمه مسعود صادقی، چاپ اول، تهران: دانشگاه امام صادق و سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)
  4. پاکتچی، احمد، (1396)، «جهاد»، دایره المعارف بزرگ اسلامی، زیرنظر کاظم موسوی بجنوردی، ج 19، تهران: انتشارات مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی
  5. «سیرة النبی ﷺ للصف الأول ابتدائی»، الفصل الدراسی الأول، طبعة ابتدائیة، بی‌جا: 1437 ه‍
  6. «سیرة النبی ﷺ للصف الثانی ابتدائی»، الفصل الدراسی الأول، طبعة ابتدائیة، بی‌جا: 1437 ه‍
  7. «سیرة النبی ﷺ ثالث ابتدائی»، الفصل الدراسی الأول، طبعة ابتدائیة، بی‌جا: 1437 ه‍
  8. «التاریخ رابع ابتدائی»، الفصل الدراسی الأول، طبعة ابتدائیة، بی‌جا: 1437 ه‍
  9. «التاریخ خامس ابتدائی»، الفصل الدراسی الأول، طبعة ابتدائیة، بی‌جا: 1437 ه‍
  10. «التاریخ أول متوسط»، الفصل الدراسی الأول، طبعة ابتدائیة، بی‌جا: 1437 ه‍
  11. «التاریخ ثانی متوسط»، الفصل الدراسی الأول، طبعة ابتدائیة، بی‌جا: 1437 ه‍
  12. «التاریخ أول اعدادی شرعی»، الفصل الدراسی الأول، طبعة ابتدائیة، بی‌جا: 1437 ه‍
  13. «التاریخ أول اعدادی علمی»، الفصل الدراسی الأول، طبعة ابتدائیة، بی‌جا: 1437 ه‍
  14. «التاریخ ثانی اعدادی علمی»، الفصل الدراسی الأول، طبعة ابتدائیة، بی‌جا: 1437 ه‍
  15. رسالة توضیحیة فی بیان حکم المنظومة التعلیمیة فی الحکومة النصیریة، 2017-07-21 12:42:06، قابل دسترسی در https://archive.org/details/risalah_fhb2vYvb149
  16. کار، ادوارد هالت، (1387)، تاریخ چیست؟، ترجمه حسن کامشاد، چاپ ششم، تهران: خوارزمی
  17. فتحی محمد جواد، غفاری هشجین، زاهد، 1398، «مطالعه و نقد مفهوم جایگاه جهاد در مبانی فکری و رفتار سیاسی داعش»، پژوهش‌های راهبردی سیاست، دوره 8، شماره 59، ‌207-238
  18. طبری، محمد بن جریر، 1965.م، تاریخ الرسل و الملوک، به کوشش بارث و دیگران، 15 جلد، بیروت: مکتبه خیاط
  19. قاسم‌پور، محسن، شیرین‌کار موحد، محمد،( بهار و تابستان ١٣٩٦)، «بررسی سندی و دلالی حدیث «أُمِرْتُ أَنْ أُقَاتِلَ النَّاس...»، پژوهش‌های قرآن و حدیث، سال پنجاهم، شمارە یکم، 121-101
  20. اشرف نظری، علی، السیمری، عبدالعظیم، زمستان 1393، «بازخوانی هویت دولت اسلامی در عراق و شام (داعش): فهم زمینه‌های فکری و سیاسی – اجتماعی»، علوم سیاسی، سال هفدهم، شماره شصت و هشتم، 75-108
  21. اشرف نظری، علی، پیرانی، شهره، پاییز 1397، «پنداشت‌های فرهنگی - مذهبی و بازتولید کنش‌های خشونت‌بار: مطالعه موردی داعش»، پژوهش‌های راهبردی سیاست، سال هفتم، شماره 26، (شماره پیاپی 56)، 194-163
  22. نبوی، سید عبدالامیر، اعتضادالسلطنه، نوژن، بهار 1400، «تعلیم و تربیت در دستگاه ایدئولوژیک داعش؛ نسل جدید اسلام‌گرایی رادیکال و تلاش برای آفرینش جامعه آرمانی»، پژوهش‌های راهبردی سیاست، دوره 10، شماره 36، ص 271-245
  23. Aymenn Jawad Al-Tamimi, March 12, 2016, "Islamic State Treatise on the Syrian Education System", www. aymennjawad.org
  24. Aymenn Jawad Al-Tamimi, August 5, 2015, "The Evolution in Islamic State Administration: The Documentary Evidence", aymennjawad.org