تحلیل گونه شناسانه دیدگاه مستشرقان درباره ابن سبأ

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 گروه تاریخ و سیره، پژوهشکده علوم اسلامی، پژوهشگاه بین المللی المصطفی

2 گروه تاریخ اسلام، دانشگاه مذاهب اسلامی، تهران، ایران

10.22034/mte.2022.12476.1578

چکیده

چکیده:
واکاوی آراء مستشرقان درباره عبدالله بن سبأ، از منظر تحلیل تاریخی، دارای اهمیت خاصی است. مسأله این پژوهش در وجه کلی بررسی و تحلیل اندیشه‌های مستشرقان نسبت به عبدالله بن سبأ از حیث وجود خارجی و فرضی است. این پژوهش با انگیزه شناخت دیدگاه‌های مستشرقان درباره عبدالله بن سبأ نسبت به وجود واقعی یا عدم وجود آن انجام گرفته است و نیل به این مقصد در سایه توصیف و تبیین نقش و عملکرد عبدالله بن سبأ، با گردآوری داده‌های کتابخانه‌ای و به روش توصیفی تحلیلی میسر است.
برونداد این پژوهش، بررسی آراء مستشرقان از حیث وجود واقعی یا عدم وجود ابن سبأ بوده است. از جنبه تحلیل، به جهت دسترسی اغلب مستشرقان به منابع اهل سنت، عدم اطلاع کافی از منابع و اندیشه‌های شیعه، سنی بودن اکثریت مسلمانان جهان اسلام، سبب تقویت آراء دانشمندان اهل سنت در منظر و مطالعات مستشرقان نسبت به عبدالله بن سبأ گردیده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Typological analysis of orientalists' views on Ibn Saba's existence

نویسندگان [English]

  • ali jadidbonab 1
  • abdollah farrahi 2
1 Department of History and Sira, Research Institute of Islamic Sciences, Al-Mustafa International Research Institute
2 Department of Islamic History, University of Islamic Religions, Tehran,
چکیده [English]

Analyzing the opinions of Orientalists about Abdullah bin Saba, from the perspective of historical analysis, is of particular importance. The problem of this research is to examine and analyze the thoughts of Orientalists regarding Abdullah bin Saba in terms of his external and hypothetical existence. This research has been done with the motive of knowing the views of the Orientalists about Abdullah bin Saba' regarding its real existence or non-existence, and achievement this goal is possible by describing and explaining the role and performance of Abdullah bin Saba, by collecting library data and using a descriptive-Analytical method. The output of this research was to examine the opinions of Orientalists in terms of the real existence or non-existence of Ibn Saba. From the analysis point of view, due to the access of most Orientalists to Sunni sources, lack of sufficient knowledge of Shia sources and thoughts, the fact that the majority of Muslims in the Islamic world are Sunni, has strengthened the opinions of Sunni scholars in the perspective and studies of Orientalists towards Abdullah bin Saba.

کلیدواژه‌ها [English]

  • analysis
  • typology
  • Orientalists
  • Ibn Saba
  • Shiism
  • Jews

Creative Commons License

This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution 4.0 http://creativecommons.org/licenses/by/4.0

  • ابن اثیر، عزالدین. 1352ق/1965م. الکامل. بیروت: دارصادر.
  • اشعری، ابوالحسن. 1400ق. مقالات الاسلامیین و اختلاف المصلین. ط3. نشر فرانس شتاینر.
  • اشعری، سعد بن عبدالله. 1360ش. المقالات و الفرق. تهران: انتشارات علمی فرهنگی.
  • الویری، محسن. 1381ش. مطالعات اسلامی در غرب. تهران: سمت.
  • امین مصری، احمد. 1975م. فجر الإسلام. بیروت: دارالکتاب العربی.
  • بارانی، محمد رضا و توگوت آتام. پاییز و زمستان 1397ش. «بررسی تحلیلی گونه­های شیعه­پژوهی یهودیان». دوفصل نامه علمی- پژوهشی مطالعات تاریخی جهان اسلام. س6. ش12.
  • تاکر، ویلیام فردریک. 1397ش. مدعیان مهدویت و هزاره­گرایان. ترجمه حمید باقری. تهران: انتشارات حکمت.
  • جعیط، هشام. 2004م. جدلیّة الدین و السیاسة فی الإسلام المبکّر. قم: جامعة المصطفی العالمیة.
  • جمعی از خاورشناسان. 1969م. دایرة المعارف الاسلامیة. چاپ دوم. چاپ لندن.
  • حاکم حسکانی، عبیدالله بن عبدالله. 1393ق/1974م. شواهد التنزیل. بیروت: موسسة الاعلمی للمطبوعات.
  • دانگیری، گابریل. 1354ش. شهسوار اسلام. ترجمه کاظم عمادی. تهران.
  • دوایت. م. دونالدسن. 1410ق. عقیدة الشیعة. بیروت: موسسة الشیعة.
  • زکی زاده، رنانی. 1394ش. «جستاری درباره عبدالله بن سبأ». فصلنامه علمی-پژوهشی تاریخ اسلام. سال شانزدهم. شماره سوم. شماره مسلسل63. سال شانزدهم.
  • شعبان، محمد عبدالحی محمد. 1983م. صدر الأسلام و الدولة الإسلامیة. بیروت: الاهلیة للنشر و التوزیع.
  • شیبی، کامل مصطفی. 1982م. الصلة بین التصوف و التشیع. بیروت: دار الاندلس للطباعة و النشر و التوزیع. چاپ سوم.
  • صالح، احمد عباس. 1972م. الیمین و الیسار فی الإسلام. بیروت: المؤسسة العربیة للدراسات والنشر.
  • صفری فروشانی، نعمت الله. 1378ش. غالیان (کاوشی در جریان­ها و برآیندها). مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی.
  • طباطبایی، سید محمد حسین. 1386ش. شیعه در اسلام. به کوشش: سید هادی خسروشاهی. قم: بوستان کتاب (مرکز چاپ و نشر دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم).
  • طاووسی مسرور، سعید. 1393ش. شخصیتی موهوم یا مبهم (بازخوانی دیدگاههای مطرح درباره عبدالله بن سبأ). شماره 126 و 127. مهر و آبان. ص62-65.
  • طبری، محمد بن جریر. 1407ق. تاریخ الطبری. چاپ اول. بیروت: دارالکتب العلمیه.
  • عسکری، سید مرتضی. 1391ش. عبدالله بن سبأ و دیگر افسانه­های تاریخی. چاپ اول. قم: انتشارات علامه عسکری.
  • عسکری، سید مرتضی. 1378ش. یکصد و پنجاه صحابی ساختگی. محقق: محمد سردارنیا. قم: دانشکده اصول دین.
  • عوده، سلیمان بن فهد. 1999م. عبدالله بن سبأ و اثره فی احداث الفتنة فی صدر الاسلام. نشر دار طیبة. ریاض.
  • فان فلوتن. 1965م. السیادة العربیة و الاسرائیلیات فی عهد بنی امیة. ترجمه حسن ابراهیم حسن و محمد زکی ابراهیم. چاپ دوم. مصر: وزارة الثقافة و السیاحة.
  • کشی، محمد بن عمر. 1348ش. اختیار معرفة الرجال المعروف برجال الکشی. مشهد: موسسة نشر دانشگاه مشهد.
  • لواسانی، احمد. 1408ق. نظرات فی تاریخ الأدب. چاپ دوم. بیروت: منشورات لواسان.
  • لوئیس، برنارد. 1362ش. تاریخ اسماعیلیان. ترجمه: فریدون بدره­ای. چاپ اول. مشهد: انتشارات توس.
  • محمود، ابراهیم. 1996م. أئمة و سحرة البحث عن مسیلمة الکذّاب و عبد الله بن سبأ. ریاض: الریس للکتب و النشر.
  • نیکلسن، رینولد الین. 1907م. تاریخ الادب العربی. چاپ 11. لندن: کمبریج.
  • وردی، علی. 1430ق. وعاظ السلاطین. الطبعة الاولی. بیروت: دار و مکتبة دجلة و الفرات.
  • ولهاوزن، جولیوس. 1968م. تاریخ الدولة العربیة من ظهور الاسلام الی نهایه الامویه. ترجمه حسین مونس و محمد عبدالهادی ابوریده. لجنة التألیف و الترجمة و النشر. چاپ دوم.
  • ولهاوزن، جولیوس.1378ش. الخوارج و الشیعة. ترجمه محمود رضا افتخارزاده. چاپ اول. نشر معارف اسلامی. قم.
  • هاینتس هالم. 1394ش. غنوصیان در الاسلام. ترجمه احسان موسوی خلخالی. چاپ اول. تهران: انتشارات حکمت.
  • هاینتس هالم. 2003م. الغنوصیة فی الاسلام. ترجمه رائد الباش. الطبعة الاولی. کولونیا، ألمانیا: منشورات الجمل.
  • الهلابی، عبدالعزیز بن صالح. 1987م. عبد الله بن سبأ دراسة للروایات التاریخیة عن دوره فی الفتنة. الکویت: جامعة الکویت.

Cf. B. van Vloten, Recherches sur la Domination Arabe, le Chi'itisme et les Croyances Messianiques sous le Califat des Omayyades ( Amsterdam, ۱۸۹۴ ).

Hodgson, M.G.S (1986). "ʿAbd Allāh b. Sabaʾ". Encyclopaedia of Islam. ۱ (second ed.). Leiden: E. J. Brill.

The Caliph and Heretic: Ibn Saba’ and The Origins of Shi,ism, leiden, boston, 2012.

Hitti, Philip K. History of the Arabs. (8th ed.; New York, 1963).

Hodgson, Marshal G.S. The Order of the Assassins. (The Hague, 1955).

Halm, Heinz. Die Islamische Gnosis: Die Extreme Shi’a und die Alawiten. (Zurich and Munich, 1982).

Friedlaender, Israel “'Abdallah b. Saba', der Begrunder der Shi’a, und sein judischer Urspung.’’