تاثیر دستیابی به کشتی جنگی در سیاست درهای باز شاه عباس اول و جانشینانش با اروپاییان (1722-1588 م / 1135-996ق)

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 گروه تاریخ، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

2 گروه تاریخ،دانشکده علوم انسانی،دانشگاه شیراز،شیراز،ایران

چکیده

شاه عباس اول و جانشینانش به منظور اعمال حاکمیت کامل بر قلمرو آبی و بهره مندی از منافع دریایی نیازمند کشتی جنگی بودند. از ابتدای حکومت صفوی، اروپاییان به کمک کشتی های جنگی سلطه ایران را بر قلمرو آبی با چالش جدی مواجه کردند.در نتیجه در مناسبات دو طرف چالش مهمی چهره بست. به این مفهوم که جهت جبران ضعف نیروی دریایی،دولت صفوی به سیاست درهای باز امید زیادی داشت.در این پژوهش این پرسش مطرح است که از زمان عباس اول طی سیاست درهای باز روابط خارجی، برای رفع کاستی ها در عرصه نیروی دریایی چه تلاش هایی انجام شد و چه نتایجی به همراه داشت؟برای تبین این مباحث از رویکرد توصیفی-تحلیلی استفاده شد.یافته های پژوهش حاکی از آن است که شاه عباس وجانشینانش از سیاست درهای باز با اروپاییان برای تجهیز نیروی دریایی سودی نبردند. آنان حاضر به اعطای امتیازات سیاسی،مذهبی و اقتصادی به انگلیس،هلند و فرانسه وحتی آلمان بودند اما باز در رسیدن به هدف ناکام ماندند و قدرت دولت صفوی از منطقه ای به بین اللملی ارتقا نیافت.پیرامون اخراج پرتقالیها از خلیج فارس در زمان شاه عباس اغراق گویی شده است. در واقع اقدام شاه عباس اول به مثابه تسکین موقتی برای این دولت بود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The effect of accessing warships on the Open Door policy of Shah Abbas I and his successors with the Europeans (1501 – 1722)

نویسنده [English]

  • bahman shahryari 2
1
2 Department of History, Faculty of Humanities, Shiraz University, Shiraz, Iran
چکیده [English]

Shah Abbas I and his successors needed a warship in order to exercise complete sovereignty over the water territories and enjoy maritime interests. From the beginning of the Safavid government, the Europeans posed a serious challenge to Iran's domination of the waters with the help of warships. As a result, an important challenge occurred in the relations between the two sides. It has been asked in this research that what has been done to overcome the obstacles in the navy during Shah Abbas I's Open Door policy, and what the results were. A descriptive-analytical approach was used to explain these issues. The findings of the study indicate that Shah Abbas and his successors did not benefit from the open door policy with the Europeans to equip the navy. They were willing to grant political, religious and economic privileges to Britain, the Netherlands and France. However, they failed to achieve their goal and the power of the Safavid state, as one of the most important states in the Islamic world, was not upgraded from a regional power to an international one. The expulsion of the Portuguese from the Persian Gulf during the reign of Shah Abbas has been exaggerated. In fact, Shah Abbas I's action was a temporary relief for this government.

کلیدواژه‌ها [English]

  • warship
  • navy
  • Persian Gulf and Caspian Sea
  • Safavid Kings
  • East India Company

Creative Commons License

This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution 4.0 http://creativecommons.org/licenses/by/4.0

 

 

منابع و مآخذ:
-کتب فارسی:
-اسمیت، یان، (2536)، سفرنامه یان اسمیت «ضمیمه اولین سفرای ایران و هلند» ترجمه ویلم فلور، به کوشش داریوش مجلسی و حسین ابوترابیان، تهران: کتابخانه طهوری.
-اقبال،عباس،(1384)،مطالعاتی درباب بحرین و جزایر و سواحل خلیج فارس،تهران: اساطیر.
- اروج بیک بیات (1338)، دون ژوان ایرانی، ترجمه مسعود رجب نیا، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
-اوبن، ژان (2537)، گزارش سفیر کشور پرتقال در دربار شاه سلطان حسین صفوی،ترجمه پروین حکمت،تهران: دانشگاه تهران.
- اولسن، اوریان (بی تا) تاریخ اکتشافات جغرافیایی، ترجمه رضا مشایخی، تهران، چاپ مصور.
- اولئاریوس، آدام (1385)، سفرنامه اولئاریوس، ترجمه احمد بهپور، تهران:  ابتکار نو.
- بیانی، خانبابا (1353)، تاریخ نظامی ایران دوره صفوی، تهران: ستاد بزرگ ارتشتاران.
-تاورینه، ژان باتیست (1331ق)، سفرنامه تاورنیه، ترجمه ابوتراب نوری، تهران: مطبعه برادران باقراف.
-جوادی، حسن (1378)، ایران از دیده سیاحان اروپایی از قدیم ترین ایام تا اوایل عهد صفویه، ج 1، تهران: به دید.
-جوزفاباربارو(1349)، سفرنامه ونیزیان در ایران، ترجمه منوچهر امیری، تهران: خوارزمی.
- حسینی قمی، قاضی احمد بن شرف الدین الحسینی، (1383) خلاصه التواریخ، به تصحیح احسان اشراقی، 2 جلد، چاپ دوم، تهران: دانشگاه تهران.
- خواجگی اصفهانی، محمد معصوم (1368)، خلاصه السیر، به اهتمام ایرج افشار، تهران: علمی.
-دلاواله، پیترو (1381)، سفرنامه پیترودلاواله، ترجمه شعاع الدین شفا، چاپ سوم، تهران: انتشارات علمی فرهنگی.
رائین، اسماعیل (2536)، دریانوردی ایرانیان،جلد2،چاپ دوم،تهران : جاویدان.
-روملو، حسن بیگ، (1389)، احسن التواریخ، به اهتمام عبدالحسین نوابی، جلد 3 و 2، تهران: اساطیر.
- سانسون،(1344) سفرنامه سانسون: وضع کشور شاهنشاهی ایران در زمان شاه سلیمان صفوی، ترجمه تقی تفضلی، تهران: بی جا.
- سایکس، سرپرسی،(1330)، تاریخ ایران، ترجمه محمدتقی فخر داعی گیلانی، جلد 2، چاپ سوم، تهران: کتب ایران.
- سیوری، راجر، (1376)، ایران عصر صفوی، ترجمه کامبیز عزیزی، چاپ پنجم، تهران: مرکز.
- شاردن، ژان (1350)، سیاحتنامه شاردن، ترجمه محمد عباسی، جلد 3، تهران: امیرکبیر.
-ــــــــــــــــــــ، (1336)،  ــــــــــــــــــــــ، ترجمه محمد عباسی، جلد 4: امیرکبیر.
- ــــــــــــــــــــ، (1345)، ــــــــــــــــــــــ، ترجمه محمد عباسی، جلد 8، تهران: امیرکبیر.
-شاملو، ولی قلی بن داود قلی(1371)، قصص الخاقانی، تصحیح سید حسن سادات ناصری، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
- شیبانی، ژان رز فرانسواز (1393)، سفر اروپاییان به ایران، ترجمه ضیاء الدین دهشیری، چاپ چهارم، تهران: علمی و فرهنگی.
- فلسفی، نصرالله (1316)، تاریخ روابط ایران و اروپا در دوره صفویه، جلد 1، تهران: چاپخانه ایران.
- فلور، ویلم (2536) اولین سفرای ایران و هلند، به کوشش داریوش مجلسی و حسین ابوترابیان، تهران: کتابخانه طهوری.
- فیگوئرا، دن گارسیا داسیلوا (1363)، سفرنامه فیگوئرا، ترجمه غلامرضا سمیعی، تهران: نشر نو.
قدری شیرازی، (1384)، جرون نامه، تصحیص محمدباقر وثوقی. عبدالرسول خیراندیش، تهران: میراث مکتوب.
-کاتبی، سیدی علی،(1353)، مرآت الممالک ،ترجمه محمود تفضلی و علی گنجه لی، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
-کارری،جووانی فرانچسکو جملی(1391). سفرنامه کارری، ترجمه عباس نخجوانی و عبدالعلی کارنگ، چاپ سوم، تهران: علمی فرهنگی.
-کروسینسکی، تادوزیودا (1363)، سفرنامه کروسینسکی، ترجمه عبدالرزاق دنبلی (مفتون) تصحیح مریم میراحمدی، تهران: توس.
-کمپفر، انگلبرت (1350)، در دربار شاهنشاه ایران، ترجمه کیکاوس جهانداری، تهران: انجمن آثار ملی.
- گیلانتز، پطرس دی سرکیس، (1344) سقوط اصفهان، ترجمه محمد مهریار، اصفهان: کتابفروشی شهریار.
- لاکهارت، لارنس (1383)،انقراض سلسله صفویه، ترجمه اسماعیل دولتشاهی، چاپ سوم، تهران: علمی و فرهنگی.
-مارکوپولو(1396).سفرنامه مارکوپولو، ترجمه آنجلا دی جوانی رومانو و سید منصور سجادی، چاپ دوم، تهران: بوعلی.
- ماله، آلبر (1312)، تاریخ قرون جدید، ترجمه فخرالدین شادمان، تهران: مطبعه مجلس.
- مانورینگ، جورج (1378) سفرنامه برادران شرلی، ترجمه آوانس، به کوشش علی دهباشی، چاپ دوم، تهران: به دید.
- مک کلیکن، هرولددرن (1387)، تاریخ علم و فن آوری، ترجمه عبدالحسین آذرنگ و نگار نادری، تهران: سخن.
- مرعشی صفوی، میرزا محمد خلیل (1362)، مجمع التواریخ، تصحیح عباس اقبال، تهران: کتابخانه طهوری و سینایی.
-مستوفی،محمد محسن(1375)، زبده التواریخ، به کوشش بهروز گودرزی، تهران: موقوفات محمود افشار.
- منشی ترکمان، اسکندربیک (1350)، تاریخ عالم آرای صفوی، 3 جلد، چاپ تهران: امیرکبیر.
- نوایی، عبدالحسین (1360)، اسناد و مکاتبات سیاسی ایران از 1038 تا 1105، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
- ـــــــــــــــــــــ، (2537) شاه عباس (مجموعه اسناد و مکاتبات)، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
- واله قزوینی (1380) خلدبرین (ایران در زمان شاه صفوی و شاه عباس دوم)، تصحیح محمدرضا نصیری، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
- وحید قزوینی، محمد طاهر، (1329) عباسنامه، تصحیح و تحشیه ابراهیم دهگان، اراک: کتابفروشی داوری.
-وثوقی، محمدباقر (1390)،تاریخ خلیج فارس و ممالک همجوار،تهران : سمت.
- ویلسون، آرنولد (1310) خلیج فارس، ترجمه محمد سعیدی، تهران: بی جا.
- هربرت، موریس (1380) محمدرضا بیک سفیر ایران در دربار لویی چهاردهم، به کوشش همایون شهیدی، تهران: گزارش فرهنگ تاریخ.
- مقاله:
-وثوقی، محمدباقر( 1387)،«روایتی نو از فتح هرموز در دوره شاه عباس اول» ، فصلنامه علمی- پژوهشی علوم انسانی دانشگاه الزهراء، ش 71، صص 146-123.
 
 
- منابع انگلیسی:
 
-Barendas,R. J.(2002). The Arabian Seas : the Indian Ocean Word Of the Sventeen Centary ,Armak . N.Y.
- Blow, David (2014), SHAHABBAS, New York: I. B. TAURIS.
-Floor, Willemm. (2006) The Persian Gulf : A Political And Economic History of Five Port Cities 1500- 1730 Paper back mag Publisher Milan.
-Ferrier, Roland, (2009). »Trade from Mid-14 century to the End of Safvid Period«. In Cambridge History Of Iran,  Vol.6 . London Cambridge Univesity Press p.412-490.
-Kotilaine, J.T. (2005) Russias Foreign Trade and Economic Expandsion in the Sventeen th century Windows on the World, Leiden: Brill.
- Lorimer, J. G.(1915). Gazetteer of the Persian Gulf Vol.I. part IA, Calcutta: Sperintendent Government Parinting.
- Rota, Giorgio, (2012). safavid Presia and Its Diplomatic Relations With Venice in: Iran and The World In The savid Age, Edited Willem Floor and Edmund Herzig, London. New York: I.B. TAURIS
-Steen, Gaard Niels, (1973) Carrack Caravans and Gompaanies, Lund: studentis eratur.