کشف دماغه امید نیک و تأثیر آن در اقتصاد مصر دوره ممالیک برجی

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی، دانشگاه پیام نور، ایران

10.22034/mte.2021.6955.1156

چکیده

اقتصاد مصر در دوره ممالیک برجی (784ـ923ق)، بر تجارت متکی بود. موقعیت ممتاز جغرافیایی، این کشور را همچون پل ارتباطی بین شرق و غرب جهان قرار داده بود؛ اما رسیدن پرتغالی‌ها به هند پس از گذر از دماغه امید نیک، و به تبع آن، دستیابی مستقیم آنان به کالاهای شرقی و از بین رفتن نقش واسطه‌ای مصر در انتقال کالاها بین شرق و غرب، این کشور را از درآمد سرشار بازرگانی محروم ساخت و از مهم‌ترین علل ضعف و انحطاط اقتصاد آن شد.
تحقیق حاضر که به شیوه توصیفی ـ تحلیلی نگارش یافته، در صدد پاسخگویی به این پرسش است که کشف دماغه امید نیک و دسترسی اروپاییان به شرق از راه جدید، چه تأثیری در اقتصاد مصر عصر ممالیک گذاشت. یافته‌ها حاکی از آن است که دسترسی اروپاییان به کالاهای شرقی از مسیر جدید، یکی از مهم‌ترین عوامل بحران اقتصادی در مصر و تسریع در سقوط ممالیک بود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The discovery of the Cape of Good Hope and its impact on the Egyptian economy during the Mamluk era

نویسنده [English]

  • Ahmad Reza Motavalli
Assistant Professor, Department of History and Civilization of Islamic Nations, Payam Noor University , Iran
چکیده [English]

Egypt's economy during the Mamluk era (923-784) was based on trade. The privileged geographical position made this country a bridge between the East and the West of the world; But the arrival of the Portuguese to India after passing through the Cape of Good Hope, and as a result, their direct access to eastern goods and the loss of Egypt's intermediary role in the transfer of goods between East and West, deprived this country of rich commercial income and It became the most important cause of the weakness and decline of its economy. The current research, which is written in a descriptive-analytical way, aims to answer the question of what effect the discovery of the Cape of Good Hope and the access of Europeans to the East through a new way had on the economy of Mamluk era Egypt. The findings indicate that the access of Europeans to eastern goods from the new route was one of the most important factors of the economic crisis in Egypt and the acceleration of the fall of the Mamluks.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cape of Good Hope
  • Burji Mamluk
  • Portuguese
  • weakness and economic decline

Creative Commons License

This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution 4.0 http://creativecommons.org/licenses/by/4.0

  1. اباظه، فاروق عثمان (بی‌تا)، اثر تحول التجارة العالمیة إلی رأس الرجاء الصالح علی مصر وعالم البحر المتوسط اثناء القرن السادس عشر، الاسکندریة: دار المعارف.
  2. ابن‌اثیر، عزالدین ابوالحسن (1402ق/1982م)، الکامل فی التاریخ، بیروت: دار صادر.
  3. ابن‌ایاس (1402ق)، بدائع الزهور فی وقایع الدهور، تحقیق: محمد مصطفی، قاهره: الهیئة المصریة العامة للکتاب.
  4. ابن‌بطوطه (1359ش)، سفرنامه ابن‌بطوطه، ترجمه: عبدالله موحد، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
  5. ابن‌صیرفی، الخطیب الجوهری علی‌بن‌داوود (1418ق/1998م)، أبناء الهصر بأبناء العصر، تحقیق: مهمنا احمد مهمنا، بیروت: دار البشائر الاسلامیة.
  6. اشقر، محمد عبدالغنی (1999م)، تجار التوابل فی مصر فی العصر المملوکی، مصر: الهیئة المصریة العامة لکتاب.
  7. برنز، شیلا؛ جانسون، ویلیام (1387ش)، عصر اروپا، ترجمه: بهرام معلمی، تهران: نشر اختران.
  8. بیگدلی، علی (1384ش)، تاریخ اروپا در قرون جدید، تهران: دانشگاه پیام نور.
  9. جعیدی، شلبی ابراهیم (2002م)، الإزمات الاقتصادیة الاوبئة فی مصر فی عصر الممالیک الجراکسة، الاسکندریة: منشاة المعارف.
  10. حطیط، احمد (2003م)، قضایای تاریخ الممالیک، بیروت: الفرات للنشر والتوزیع.
  11. حورانی،آلبرت (1384ش)، تاریخ مردمان، ترجمه: فرید جواهر کلام، تهران: امیرکبیر.
  12. خادم، سمیر علی (1989)، الشرق الاسلامی والغرب المسیحی، بیروت: مؤسسة الریحانی.
  13. خلیل، سعید صالح (1434ق/2013م)، التجارة الداخلیة فی دولة الممالیک الثانیة، عمان: دار کُنُوز المعرفة.
  14. الزامل، محمد فتحی (2008م)، التحولات الاقتصادیة فی مصر اواخر العصور الوسطی، قاهره: المجلس الاعلی للثقافة.
  15. سرمد، خسرو (1350)، کشف و استعمار افریقا، تهران: انتشارات بنیاد.
  16. شبارو، عصام محمد (1386ش)، دولت ممالیک، ترجمه: شهلا بختیاری، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
  17. شیال، جمال‌الدین (1420ق/2000م)، مجمل تاریخ دمیاط، بی‌جا: مکتبة الثقافة الدینیة.
  18. شوقی، عبدالقوی عثمان حبیب (2000م)، التجارة بین المصر و افریقا فی عصر سلاطین الممالیک، القاهرة: المجلس الاعلی للثقافة.
  19. فلاورز، سارا (1383ش)، عصر اکتشافات، ترجمه: فرید جواهر کلام، تهران: ققنوس.
  20. فهمی، نعیم زکی (1973م)، طرق التجارة الدولیة ومحطاتها بین الشرق والغرب، قاهره.
  21. طحطوح، حسین علی (1401ق)، «العلاقات التجاریة بین مصر والهند»، جامعة الموصل، مجلة ابحاث کلیة التربیة الاساسیة،المجلد 1، العدد 3.
  22. طقوش، محمد سهیل (1417م)، تاریخ الممالیک، قاهره: دار النفائس.
  23. ظاهری،خلیل‌بن‌شاهین (1894م)، زبدة الکشف الممالک فی الطرق والمسالک، تحقیق: بولس، باریس: المطبعة الجمهوریة.
  24. عاشور،سید عبدالفتاح (بی‌تا)، مصر وشام فی عصر الأیوبیین والممالیک، بیروت: دار النهضة العربیة.
  25. عبادی، احمد مختار (1995م)، فی تاریخ الأیوبیین والممالیک، بیروت: دار النهضة العربیة.
  26. عبده قاسم، قاسم (1396ش)، تازیخ سیاسی و اجتماعی دوره پادشاهان ممالیک برجی، ترجمه: بهزاد مفاخری، تهران: سروش.
  27. عبدالدائم، عبدالعزیز محمود (1996م)، مصر فی عصر الممالیک والعثمانیین، قاهره: جامعة القاهرة، مطبعة نهضة الشرق.
  28. عریس، محمد (بی‌تا)، موسوعة التاریخ الاسلامی؛ العصر المملوکی، بیروت: دار الیوسف.
  29. قلقشندی، احمدبن‌علی (بی‌تا)، صبح الأعشی فی صناعة الإنشاء، تحقیق: یوسف علی، بیروت: دار الکتب العلمیة.
  30. لطفی، نقی؛ علیزاده، محمدعلی (1393ش)، تاریخ تحولات اروپا در قرون جدید، تهران: سمت.
  31. کرزن، جرج (1362ش)، ایران و قضیه ایران، ترجمه: غلامعلی وحید مازندرانی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
  32. کریمیان، نورالله و دیگران (1395ش)، «ضعف و سقوط ممالیک؛ دلایل و زمینه‌های اقتصادی»، پژوهش‌نامه تاریخ اسلام، سال ششم، شماره 22.
  33. گلاب، جان باکت (1386ش)، سربازان مزدور، ترجمه: مهدی گلجان، تهران: امیرکبیر.
  34. متولی، احمدرضا (1388ش)، اوضاع سیاسی ممالیک برجی، مشهد: صبرا.
  35. مقریزی، تقی‌الدین احمدبن‌علی (1997م)، السلوک لمعرفة الدول الملوک، تحقیق: عبدالقادر عطا، بیروت: دار الکتب العلمیة.
  36. ـــــ (1980م)، اغاثة الامة بکشف الغمة، بیروت: مؤسسة الناصر للثقافة.
  37. نافع، غیاث احمد (بی‌تا)، العلاقات العثمانی للمملوکیة، تحقیق: عمر عبدالسلام تدمری، بیروت: المکتبة المصریة.
  38. ویت، گاستون (1365ش)، قاهره شهر هنر و تجارت، ترجمه: محمود محمودی، تهران: علمی و فرهنگی.
  39. هابسون، جان (1394ش)، افسانه عصر واسکودوگاما، مترجمان: مسعود رجبی و موسی عنبری، برگرفته شده از:
  40. https://rasekhoon.net/article/show/1092465.
  41. هاید، ف. (1985م)، تاریخ التجارة فى الشرق الأدنى فی العصور الوسطى، ترجمه: عزالدین فوده، قاهره: الهیئة المصریة العامة للکتاب.
  42. Arble, Benjamin (2004), “The Last Decades of Mamluk Trade with Venice: Importations into Egypt and Syria”, Mamluk Studies Review, 8/2.
  43. Ashtor, E, A (1976), Social and Economic History of the Near East in the middle Ages, London.
  44. Taeschner, FR, (1991), DJUGHRAFIYA, Encyclopaedia of Islam, New Edition, Vol. II, Leiden, Brill.