گونه شناسی تحلیلی جریان اصلاح در مصر در قرن نوزدهم

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 گروه تاریخ تمدن اسلامی، مجتمع تاریخ سیره و تمدن اسلامی، جامعه المصطفی(ص) العالمیه، قم، ایران.

2 استاد، گروه تاریخ، دانشگاه باقرالعلوم، قم، ایران.

10.22034/mte.2021.9086.1334

چکیده

فهم یک اندیشه در قالب جریان و تحلیل گونه های آن ضرورتی شناخته شده در تاریخ اندیشه است که تبار گونه را هویدا می سازد و درک بهتری فراروی پژوهشگران حوزه اندیشه می گذارد. در این میان مصر به عنوان یکی از مهمترین کانون های تاریخ اندیشه مسلمین ، همواره نقشی محوری به خود اختصاص داده است . در میان پژوهش های صورت گرفته به زبان فارسی کمتر به شناخت و گونه بندی تحلیلی جریان های فکری – اجتماعی مصر پرداخته شده است . از این رو پرسش اصلی این تحقیق ماهیت ، چرایی و چگونگی جریان های فکری مصر در قرن نوزدهم است. روش تحقیق این مقاله توصیفی – تحلیلی است. دستاورد این پژوهش نشان می دهد می توان در قرن نوزدهم سه جریان پیوسته را شناسایی کرد که همگی به تدریج در سیر تاریخی خویش پس از اصلاح ساختاری به اصلاح در اندیشه یا اجتهاد می رسند. در واقع دغدغه اصلاح ظاهر وساختارگرایانه به مرور عمق فکری و ایدئولوژیک پیدا می کند .

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

گونه شناسی تحلیلی جریان اصلاح در مصر در قرن نوزدهم

نویسندگان [English]

  • Ali Elahi Tabar 1
  • Mohsen Al-Weeri 2
1 Department of History of Islamic Civilization, Complex of History of Syrah and Islamic Civilization, Al-Mustafa Community
2 Professor, Department of History, Bagheral Uloom University, Qom, Iran.
چکیده [English]

فهم یک اندیشه در قالب جریان و تحلیل گونه های آن ضرورتی شناخته شده در تاریخ اندیشه است که تبار گونه را هویدا می سازد و درک بهتری فراروی پژوهشگران حوزه اندیشه می گذارد. در این میان مصر به عنوان یکی از مهمترین کانون های تاریخ اندیشه مسلمین ، همواره نقشی محوری به خود اختصاص داده است . در میان پژوهش های صورت گرفته به زبان فارسی کمتر به شناخت و گونه بندی تحلیلی جریان های فکری – اجتماعی مصر پرداخته شده است . از این رو پرسش اصلی این تحقیق ماهیت ، چرایی و چگونگی جریان های فکری مصر در قرن نوزدهم است. روش تحقیق این مقاله توصیفی – تحلیلی است. دستاورد این پژوهش نشان می دهد می توان در قرن نوزدهم سه جریان پیوسته را شناسایی کرد که همگی به تدریج در سیر تاریخی خویش پس از اصلاح ساختاری به اصلاح در اندیشه یا اجتهاد می رسند. در واقع دغدغه اصلاح ظاهر وساختارگرایانه به مرور عمق فکری و ایدئولوژیک پیدا می کند .

کلیدواژه‌ها [English]

  • سنت
  • تجدد
  • مصر
  • غرب
  • اصلاح
  • اجتهاد
  • آگاهی
  • انقلاب اجتماعی

Creative Commons License

This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution 4.0 http://creativecommons.org/licenses/by/4.0

مراجع

  1. الانصاری ، ناصر ، المجمل فی تاریخ مصر، قاهره: دار الشروق، 1997م.
  2. بدراوی ، سامی ، الشیخ حسن العطار رائد البعث الادبی فی مصر الحدیثه، المجله ، مصر ، عدد99.
  3. بلقزیز، عبدالاله، عرب و مدرنته ،ترجمه سید محمد آل مهدی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی،1396ش.
  4. بورلو، ژرف، تمدن اسلامی، ترجمه اسدالله علوی ، مشهد: آستان قدس رضوی، 1386ش.
  5. تیمور باشا، احمد، اعلام الفکر الاسلامی فی العصر الحدیث،المملکه المتحده(آمریکا): هنداوی،2017م.
  6. الحداد ،محمد ، محمد عبده قراءه جدیده فی خطاب الاصلاح الدینی، بیروت: دار الطلیعه، 2003م.
  7. الحداد، محمد، حفریات تاویلیه فی الخطاب الاصلاحی العربی، بیروت: دار الطلیعه ، 2002م.
  8. حنفی، حسن، فلسفه اسلامی معاصر، ترجمه موسی ملایری، ماهنامه اطلاعات حکمت و معرفت،  فروردین 1389،  شماره 1.
  9. حنفی، حسن و دیگران، میراث فلسفی ما، گردآوری فاطمه گورایی،  تهران: یادآوران،  1380م.
  10. حنفی،حسن، هموم الفکر و الوطن، قاهره: دار قباء، ج2،  1998م.
  11. حنفی، حسن، فی الثقافه السیاسیه، دمشق : دار علاء الدین للطباعه و النشر،1998م.
  12. حورانی ، البرت، الفکر العربی فی عصر النهضه، ترجمه کریم عزقول ، بیروت ، دارالنهار ، بی تا.
  13. خدوری، مجید، گرایش‌های سیاسی درجهان عرب، ترجمه عبدالرحمن عالم،  تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی، 1369ش.
  14. خفاجی ،محمد عبدالمنعم، الازهری الذی وجه الاستشراق الحدیث :الشیخ محمد عیاد طنطاوی،مجله الازهر، السنه السادسه و الثلاثون.
  15. الخوری ، بولس ، قرائه للفکر العربی الحالی، لبنان: المکتبه البولسیه، 1999م.
  16. شرابی، هشام، روشنفکران عرب و غرب،  ترجمه عبدالرحمان عالم،  تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی،  1364ش.
  17. صاحبی ، محمد جواد، مبانی نهضت احیای فکر دینی، قم: بوستان کتاب، 1380ش.
  18. طهطاوی ، رفاعه، اعمال الکامله، تحقیق محمد عماره، بیروت: الموسسه العربیه، 1973م، ج1.
  19. طهطاوی ، مناهج الالباب المصریه فی مناهج الاداب العصریه، المجلس الاعلی للثقافه،2002م.
  20. طهطاوی، تخلیص الابریز فی تلخیص باریز، الهیئه المصریه العامه للکتاب،1998م.
  21. طهطاوی، رفاعه، المرشد الامین فی تعلیم البنات و البنین، مصر: المجلس الاعلی للثقافه، 2002م.
  22. عبدالرازق ابراهیم،عبدالله والجمل،شوقی،تاریخ مصر و السودان الحدیث و المعاصر، قاهره: دارلثقافه، 1997م.
  23. عبدالرحیم، عبدالغفار، الامام محمد عبده و منهجه فی التفسیر،  بی‌جا: المرکز العربی للثقافة و العلوم،  بی‌تا.
  24. عبدالفتاح، علی ، اعلام المبدعین من علماء العرب و المسلمین، بیروت: دار ابن حزم ، 2010م،ج2.
  25. عبده، محمد، رسالة التوحید،  تحقیق محمد عماره،  بیروت: دار الشروق،  1994م.
  26. علی خانی، علی اکبر و همکاران، اندیشه سیاسی درجهان اسلام از فروپاشی عثمانی، تهران:پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی،  1384ش.
  27. عمرعبدالعزیز،عمر،تاریخ مصر الحدیث و المعاصر، قاهره:دارالمعرفه الجامعیه،1993م.
  28. عنایت ، حمید، اندیشه سیاسی در اسلام معاصر، ترجمه بهاالدین خرمشاهی، تهران : خوارزمی، 1384ش.
  29. عنایت، حمید، سیری در اندیشه سیاسی عرب، تهران: امیرکبیر،  1389ش.
  30. عوض، لویس، الفکر المصر الحدیث، قاهره: کتبه مدبولی ، 1987م، ج1.
  31. الغنوشی، امام خمینی و رهبری نهضت‌های اسلامی، کیهان اندیشه،  ش 29.
  32. کراتشکوفسکی ، حیاه الشیخ محمد عیاد الطنطاوی، ترجمه کلثوم نصر عوده، قاهره:2013م.
  33. مطهری ، مرتضی ، نهضت های اسلامی در صد ساله اخیر ، تهران : صدرا ، 1382ش.
  34. موثقی ، احمد، جنبشهای اسلامی معاصر، تهران: سمت، 1389.
مطالعات تاریخی جهان اسلام
دوره 11، شماره 28 - شماره پیاپی 28
سال یازدهم، شماره بیست و هشتم، زمستان 1402
دی 1402
صفحه 136-153

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار