بازتاب مراسم عزاداری امام حسین(ع) و عاشورا در آثار سیاحان اروپایی در ایران عصر صفوی

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه تاریخ دانشگاه، اصفهان، اصفهان ایران

2 دانشجوی دکتری تاریخ اسلام دانشگاه اصفهان، اصفهان ایران

3 دانش آموخته کارشناسی ارشد تاریخ اسلام دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

رسمیت مذهب تشیع در دوره صفویه موجب رواج تدریجی آداب و رسوم مذهبی تشیع به ویژه مراسم مربوط به شهادت و ولادت ائمه (ع) و اعیاد شیعی شد. عزاداری‌های مذهبی خاصه عزاداری شهادت امام حسین(ع) و یارانش بیشترین نمود را در این مناسک و مراسم داشت. اگر چه گزارش‌هایی از این موضوع در منابع تاریخی دوره صفویه وجود دارد اما سفرنامه‌های سیاحان اروپائی به دلیل توجه بیشتر و البته توأم با نواقص و اشتباهاتی که دارند، نمونه‌های مناسبی برای پژوهش محسوب می‌شوند. تنوع و تفاوت‌ها همراه با اشتباهات آشکار آن‌ها از این موضوع توأم با بازنمایی نظرات صرفاً عوامانه و حتی ترکیب آن‌ها با نظرات شخصی خود موجب شده تا به رغم بازتاب این مراسم در گزارش‌های آن‌ها، بررسی و نقد این گزارش‌ها به عنوان هدف این پژوهش مورد توجه قرار گیرد. بر این اساس، سؤال اصلی پژوهش این است که، مراسم عزاداری امام حسین(ع) و عاشورا چگونه در سفرنامه‌های سیاحان اروپایی در ایران عصر صفوی بازتاب یافته است؟ یافته‌های پژوهش که به شیوه مطالعه کتابخانه‌ای و مبتنی بر سفرنامه‌های ترجمه شده این سیاحان و به روش توصیفی - تحلیلی انجام شده، نشان می‌دهد آن‌ها ترسیمی ناقص و بدون درک درست و فهم صحیح از ماهیت قیام امام حسین(ع) و فلسفه برگزاری مراسم عزاداری امام حسین(ع) و عاشورا داشته‌اند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Reflection of Imam Hussein (AS) and Ashura mourning ceremonies in the works of European tourists in Safavid Iran

نویسندگان [English]

  • Ali Akbar Jafari 1
  • Shabnam Sadat Hashemi Fesharaki 2
  • Somayeh Sadat Hashemi Fesharaki 3
1 Associate Professor, Department of History, University of Isfahan, Isfahan, Iran
2 PhD student in Islamic History, University of Isfahan, Isfahan Iran
3 Graduate of Islamic History, University of Isfahan, Isfahan, Iran
چکیده [English]

The recognition of the Shiite religion in the Safavid period led to the gradual spread of Shiite religious customs, especially the ceremonies related to the martyrdom and birth of the Imams (AS) and Shiite holidays. Religious mourning, especially the mourning of the martyrdom of Imam Hussein (AS) and his companions, was most evident in these rituals and ceremonies. Although there are reports of this issue in the historical sources of the Safavid period, the travelogues of European tourists are considered as suitable examples for research due to their more attention and, of course, their shortcomings and mistakes. The diversity and differences, along with their obvious mistakes on this subject, along with the representation of purely vulgar opinions and even their combination with their personal opinions, have led to the review and critique of this ceremony, despite the reflection of this ceremony in their reports. These reports should be considered as the purpose of this study. Accordingly, the main question of the research is how the mourning ceremonies of Imam Hussein (AS) and Ashura are reflected in the travelogues of European tourists in Safavid Iran? The findings of the research, which have been done by library study method and based on the translated travelogues of these tourists and by descriptive-analytical method, show that they are an incomplete drawing without a correct understanding of the nature of Imam's uprising. Hussein (AS) and the philosophy of holding mourning ceremonies for Imam Hussein (AS) and Ashura.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Imam Hussein (AS)
  • Ashura
  • religious mourning
  • European tourists
  • Safavids

Creative Commons License

This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution 4.0 http://creativecommons.org/licenses/by/4.0

- آنجوللو، جیووان ماریا ( 1349). سفرنامه­های ونیزیان در ایران، مترجم منوچهر امیری، تهران، نشر خوارزمی.
- اسماعیلی، علیرضا ( 1378)."پرتوهای تلاش"، کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، شماره 125 .
- اشترویس، یوهان(1396). سفرنامه یوهان اشترویس، مترجم ساسان طهماسبی، قم، مجمع ذخائر اسلامی.
- اولئاریوس، آدام (1369). سفرنامه آدام او لئاریوس، مترجم حسین کرد­بچه، تهران، شرکت کتاب برای همه.
- تاورنیه، ژان باتیست (1336). سفرنامه تاورنیه، مترجم ابوتراب نوری، اصفهان، نشرتأیید.
- ثواقب، جهانبخش (1380). تاریخ نگاری عصر صفویه و شناخت منابع و مآخذ، شیراز، نوید شیراز .
- حاجی ابو الحسنی، عبدالحسین (1379)."باز نمایی عنصر شور و احساس در آیین محرم"، کتاب­های اسلامی، شمار3 .
- حسین زاده شانه چی، حسن (1389)." سهم سفرنامه­های اروپایی در معرفی تشیع ایرانیان در غرب"، تاریخ اسلام در آینه پژوهش، شماره26.
- خلعتبری لیماکی، مصطفی (1388). جایگاه مهمان و مهمان­نوازی در فرهنگ مردم ایران، تهران، طرح آینده.
-دالساندری، وینچنتو (1349). سفرنامه­های ونیزیان در ایران، مترجم منوچهر امیری، تهران، شرکت سهامی انتشارات خوارزمی .
- دانش پژوه، منوچهر (1386). بررسی سفرنامه­های دوره صفوی، اصفهان، انتشارات دانشگاه اصفهان و فرهنگستان هنر.
- دلاواله، پیترو (1370). سفرنامه پیترو دلاواله، مترجم شعاع الدین شفا، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.
- دریابل، ژرژ تکتاتدرفن، ایترپرسیکوم(1351). مترجم محمود تفضلی، تهران، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران.
- دلند، آندره دولیه (1355). زیبائیهای ایران، مترجم محسن صبا، تهران، انجمن دوستداران کتاب.
 - رنجبر، محمدعلی (1389). مراسم مذهبی در ایران عصر صفوی، شیراز، کوشامهر.
- راستودارت، سردنیس (1339). سفرنامه استودارت، مترجم احمد توکلی، تهران، فرهنگ ایران زمین.
- سانسون، نیکلس ( 1346). سفرنامه سانسون، مترجم تقی تفضلی، تهران، بی­نا.
- شاردن، ژان (1374). سفرنامه شواالیه شاردن، مترجم اقبال یغمایی، تهران، انتشارات توس.
- شرلی، آنتونی و رابرت (1362). سفرنامه برادران شرلی، مترجم آوانس، تهران، انتشارات نگاه.
 
- فروغی­ابری، اصغر( 1382)."کارکرد مراسم سوگواری عاشورا در رسمی شدن مذهب شیعه در زمان صفویه"، فصلنامه مشکوه، شماره 81.
 
- فلور، ویلم (1356). اولین سفرای ایران و هلند، به کوشش داریوش مجلسی و حسین ابوترابیان، تهران، کتابخانه طهوری.
- فیدالگو، گرگوریو پریرا (1356). گزارش سفیر پرتغال در دربار شاه سلطان حسین صفوی، مترجم پروین حکمت، تهران، دانشگاه تهران.
- فیگوئروا، دن گارسیا دسیلوا (1363). سفرنامه دن گارسیا دسیلوا فیگوئروا، مترجم غلام­رضا سمیعی، تهران، نشر نو.
- کاتف، فدت آفاناس یویچ (1336). سفرنامه کاتف، مترجم محمد صادق همایونفرد، تهران، بی­نا.
- کارری، جملی (1348). سفرنامه کارری، مترجم عباس نخجوانی و عبدالعلی کارنگ، تبریز، اداره کل فرهنگ و هنر.
- کروسینسکی، یوداش تادئوش (1363). سفرنامه کروسینسکی، مترجم عبدالرزاق دنبلی، تهران، توس.
- کمپفر، انگلبرت ( 1360). سفرنامه کمپفر، مترجم کیکاوس جهانداری، چ2، تهران، خوارزمی.
- گرس، ایون (1370). سفیر زیبا، مترجم علی اصغر سعیدی ، تهران، انتشارات تهران.
- ملائی توانی، علیرضا (1392). درآمدی بر روش پژوهش در تاریخ، تهران، نشر نی.
- ممبره، میکله (1393). سفرنامه میکله ممبره، مترجم ساسان طهماسبی، اصفهان، یلدا.
- موسی­پور بشلی، ابراهیم (1395). دین زیسته و زندگی روزانه (پژوهشی در فرهنگ دینی مردم عادی ایران از آغاز عصر صفوی تا پایان دوره قاجار)، تهران، پژوهشکده تاریخ اسلام.
- De  Gouvea, Antonio ( 1640), Relation des grandes querres et victories obtenues par le roi de perse Chah Abbas. French translate. Rouen.
 - Calmard, Jean (1996), Shiei Ritual and Power in Safavid Persia The History and Politics of an Islamic Society. Edited by Charles Melville. London and New York. IB Tauris and Co.
-  Fryer, John, (1698), A New Account of  East- Endia and Persia, in eight letters being nine years travels begun 1627 and finish 1681. Printed R.R. for Ri Chiswell.
-  Herbet , Thomas, ( 1928), Travels in Persia ( 1627-1629). George Routledges and sons landon.