بررسی سیاسی نهضت عاشورا از دیدگاه مستشرقین آلمان و انگلیس

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری دانشگاه آزاد محلات

2 عضو هیئت علمی گروه تاربخ، واحد محلات، دانشگاه ازاد اسلامی.

3 استادیار گروه تاریخ دانشگاه پیام نور

چکیده

دیدگاه سیاسی مستشرقان آلمان و انگلیس نسبت به مکتب عاشورا دارای نوسانات و چالش های فراوانی است. آلمان و انگلیس به عنوان سردمداران اسلام شناسی به طور عام و عاشورا پژوهی به طور خاص، تلاش کرده اند شخصیت، اهداف و دستاورد های قیام امام حسین (ع) را مادی گرایانه و فارغ از مذهب، مورد تحلیل و بررسی قرار دهند. با توجه به اینکه جهان اسلام و منابع موجود از ابتدا در سیطره جماعت اهل سنت بوده، و منابع شیعه تحریف یا کمتر بدان اعتماد شده، عمدتا شاهد نتایج مغرضانه و کمتر منصفانه بوده ایم. از یک سو مستشرقان به امام حسین (ع) به عنوان یک اپوزیسیون حکومت مرکزی و دارای اندیشه ضد سکولار نظر دارند، و اندیشه های اعتقادی و دینی او را خلط در آراء سیاسی و اقتصادی می کنند؛ از طرفی تعداد اندکی از مستشرقین موفق شده‌اند که تحت تاثیر عواطف شخصی، ملی و مذهبی واقع نشوند و این نهضت را صرفا از نظر علمی مورد مطالعه و بررسی قرار دهند. هدف این پژوهش بررسی تطبیقی مواضع سیاسی مستشرقین آلمان و انگلیس درباره واقعه عاشورا و مطالعه بنیاد فکری و رویکرد عملی آن ها می باشد. در این تحقیق با رویکردی تحلیلی و تبیینی درصدد پاسخ به این سئوالات هستیم که: برداشت سیاسی مستشرقان آلمان و انگلیس از واقعه کربلا چگونه بود؟ مبانی فکری عاشورا پژوهی از بُعد سیاسی چگونه بوده است؟ فرض غالب بر این است که مستشرقین آلمان و انگلیس با توجه به وجود پژوهشگران برجسته و پژوهشکده های فراوان اسلامی- شیعی، سعی کرده اند بُعد اعتقادی نهضت کربلا را تحت شعاع سیطره سیاسی قرار دهند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A political study of Ashura from German and British Orientalists viewpoint

نویسندگان [English]

  • Seyed Mohsen Shaykh al-Islami 1
  • Amir Teymour Rafiei 2
  • Sayyed Hasan Qureshi Crane 3
1
2
3
چکیده [English]

The political views of German and British Orientalists towards Ashura movement have many variations and challenges. Germany and Britain, as the leaders of Islamology in general and Ashura studies in particular, have tried to analyze the personality, goals and achievements of Imam Hussein (AS) materialistically and regardless of religion. Given that the Islamic world and the available sources have been dominated by the Sunni community from the beginning, and that the Shiite sources have been distorted or less trusted, we have mostly seen biased and less fair results. On the one hand, Orientalists view Imam Hussein (as) as an opponent of the central government who has an anti-secular ideology, and they mix his doctrinal and religious ideas with political and economic aspects; On the other hand, a small number of Orientalists have managed not to be influenced by personal, national and religious emotions and to study this movement only from a scientific point of view. The purpose of this study is a comparative study of the political positions of the German and British Orientalists on the event of Ashura and the study of their intellectual foundation and practical approach. In this research, with an analytical and explanatory approach, we seek to answer the following questions: What was the political perception of the German and British Orientalists about the Karbala event? What have been the intellectual foundations of Ashura studies from a political perspective? The prevailing assumption is that German and British Orientalists, given the prominent scholars and numerous Islamic-Shiite research institutes, have tried to overshadow the doctrinal dimension by politic.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Imam Hussein (AS)
  • Orientalists
  • Ashura
  • Germany
  • England
منابع
الف. فارسی
1. احیا حسینی، غلام (1387)، شیعه‌پژوهی و شیعه‌پژوهان انگلیسی‌زبان، قم: شیعه‌شناسی.
2. اشپولر، برتولد (1354)، جهان اسلام (دوران خلافت)، ترجمه: قمر آریان، تهران: امیرکبیر.
3. الویری، محسن (1381)، مطالعات اسلامی در غرب، تهران: سمت.
4. انکری، گابریل (1378)، علی و حسین، دو قهرمان اسلام، ترجمه: فروغ شهاب، تهران: ارمغان.
5. باقی، عمادالدین (1379)، جامعه‌شناسی قیام امام حسین(ع) و مردم کوفه، تهران: نی.
6. بایرناس، جان (1380)، تاریخ جامع ادیان، ترجمه: علی‌اصغر حکمت، تهران: علمی و فرهنگی.
7. بروجردی، حسین (1422)، جامع احادیث الشیعه، ج12، ترجمه: مهدی حسینیان قمی، قم: مهر.
8. بروکلمان، کارل (بی‌تا)، تاریخ الادب العربی، ج3، ترجمه: عبدالحلیم النجار، قم: دار الکتب الاسلامی.
9. ـــــ (1364)، تاریخ ملل و دول اسلامی، ج3، ترجمه: هادى جزایرى، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
10. بهشتی مهر، احمد (1397)، تشیع امامی در آثار ویلفرد مادلونگ، قم: شیعه‌شناسی.
11. جعفریان، رسول (1388)، تأملی در نهضت عاشورا، تهران: علم.
12. حتّی، فیلیپ (1380)، تاریخ عرب، ج1، ترجمه: ابوالقاسم پاینده، تهران: علمی و فرهنگی.
13. دونالدسن، دوایت (1395)، مذهب شیعه، ج1، ترجمه: عباس احمدوند، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
14. دهخدا، علی‌اکبر (1377)،لغت‌نامه دهخدا، ج31، ذیل مدخل «عاشورا»، تهران: چاپخانه دولتی ایران.
15. زوارق موسوی، داوود (1392)، واقعه عاشورا از دیدگاه مستشرقان، تهران: مصباح الهدی.
16. سایکس، سرپرسی (1366)، تاریخ ایران، ج1، ترجمه: محمد فخر داعی گیلانی، تهران: دنیای کتاب.
17. سحاب، ابوالقاسم (1356)، فرهنگ خاورشناسان، تهران: سحاب.
18. شیمل، آن ماری (1375)، درآمدی بر اسلام، ترجمه: عبدالرحیم گواهی، تهران: فرهنگ اسلامی.
19. عنایت، حمید (1361)، اندیشه سیاسی در اسلام معاصر، تهران: خوارزمی.
20. فاروقی، فؤاد (1361)، سیری در سفرنامه‌ها، مصحح: حامد فولادوند، تهران: عطائی.
21. فلاطوری، عبدالجواد (1352)، تحقیق عقاید و علوم شیعی، یادنامه علامه امینی، به اهتمام: سید جعفر شهیدی و محمدرضا حکیمی، تهران: شرکت سهامی انتشار.
22. کمپفر، انگلبرت (1363)، سفرنامه کمپفر، ترجمه: کی کاووس جهانداری، تهران: خوارزمی.
23. کوک، مایکل (1384)، امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر، ج2، ترجمه: احمد نمایی، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی.
24. لالانی، ارزینه (1381)، نخستین اندیشه‌های شیعی تعالیم امام باقر(ع)، ترجمه: فریدون بدره‌ای، تهران: فروزان روز.
25. لمبتون، آن.کی اس (1389)، دولت وحکومت در اسلام، ترجمه: محمدمهدی فقیهی، بی‌جا: شفیعی.
26. لوئیس، برنارد (1385)، زبان سیاسی اسلام، ترجمه: غلامرضا بهروز لک، قم: بوستان کتاب.
27. ماجراجو، محسن و دیگران (1383)، نینوا و انتظار تأملی نو، تهران: بنیاد فرهنگی مهدی موعود(عج).
28. ماربین و دیگران (1336)، قیام حسین و یارانش، ترجمه: ناصر دهاقانی، اصفهان: شهریار.
29. متز، آدام (1377)، تمدن اسلامی در قرن چهارم هجری یا رنسانس اسلامی، ترجمه: علیرضا زکاوتی قراگزلو، تهران: امیرکبیر.
30. مسعودی، ابوالحسن (1370)، مروج الذهب، ج2، ترجمه: ابوالقاسم پاینده، تهران: علمی و فرهنگی.
31. مطهری‌نیا، محمود (1389)، مستشرقان و نبی‌اعظم، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
32. مطهری، مرتضی (1349)، امامت و رهبری، تهران: انتشارات صدرا.
33. نیکلسون، رینولد (1380)، تاریخ ادبیات عرب، ترجمه: کیواندخت کیوانی، تهران: ویستار.
34. وات، مونتگمری (1370)، فلسفه و کلام اسلامی، ترجمه: ابوالفضل عزتی، قم: علمی و فرهنگی.
35. ولهاوزن، یولیوس (1375)، تاریخ سیاسی صدر اسلام، ترجمه: محمود افتخارزاده، قم: معارف.
36. هارنی، دزموند (1377)، روحانی و شاه؛ گزارش شاهد عینی از انقلاب ایران، ترجمه: اصغر اندرودی، بی‌جا: پیکان.
37. هاشمی‌نژاد، عبدالکریم (1381)، درسی که حسین(ع) به انسان‌ها آموخت، تهران: فراهانی.
38. هالیستر، جان نورمن (1373)، تشیع در هند، ترجمه: آزرمیدخت مشایخ فریدنی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
39. هولت.پی. ام، لمبتون.ان.ک.س (1378)، تاریخ اسلام، ترجمه: احمد آرام، تهران: امیرکبیر.
ب. عربی
1. قرآن کریم.
2. ابن اثیر، علی‌بن‌محمد‌بن‌عبدالکریم (1986)، الکامل فی التاریخ، ج5، بیروت: دار الکتاب العربی.
3. ابن شهر آشوب، محمد‌بن‌علی (1412)، مناقب آل ابی‌طالب، ج4، بیروت: دار الاضواء.
4. ابن کثیر، ابوالفدا اسماعیل‌بن‌عمر (1351)، البدایة والنهایة، ج8، بیروت: دار الفکر العربی.
5. أنیس، ابراهیم و دیگران (1973)، المعجم الوسیط، ج2، مصر: مطابع دارالمعارف.
6. بدوی، عبدالرحمن (1933)، موسوعة المستشرقین، الطعبة الثالثة، بیروت: دار العلم للملایین.
7. شریف قرشی، باقر (1413)، حیاة الامام الحسین‌بن‌علی(ع)، ج3، قم: مدرسه علمیه ایروانی.
8. طبری، محمد‌بن‌جریر (1409)، تاریخ طبری، ج4، بیروت: مؤسسه اعلمی.
9. مجلسی، محمدباقر (1412)، بحار الأنوار، ج44-45، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
ج. انگلیسی
1. Tabari Muhammad ibn jarir the history if al-tabari: vol. The caliphate of yazid bn muawiyah, L.K.A. howard, Albany, new york, 1990.
2. Le shiism imamate, Paris: PresssesUniversitaires de France1968 Colloque de Strasbourg.
د. مقالات
1. ذوالفقاری، حسن (1372)، «فرهنگنامه عاشورا»، کیهان فرهنگی، شماره 98، خردادماه.
2. محمدی، س. (1393)، «دائرة المعارف قرآن یک الگوست»، روزنامه ایران، 22 تیرماه.
3. نراقی، احسان (1354)، «راهیابی نو برای شرق‌شناسی»، راهنمای کتاب، سال هجدهم.
ﻫ. اینترنت