زمینه‌ها و علل تأسیس آموزشگاه توسط میسیونرهای امریکایی برای مسلمانان ارومیه در سال 1840م/1255ق

نویسندگان

1 دانشیار بخش تاریخ دانشگاه شیراز

2 دانشجوی دکترای تاریخ ایران بعد از اسلام/ دانشگاه شیراز

چکیده

میسیونرهای امریکایی در سال 1835م/1251ق وارد ارومیه شدند و تا پیش از سال 1840م/1255ق، حاضر به فعالیت در میان مسلمانان این شهر نبودند، اما در این سال، برای آنان آموزشگاهی تأسیس کردند. امریکایی‌ها تا پیش از سال 1840م/1255ق تحت حمایت دولت انگلستان بودند، اما در پی تیرگی روابط ایران و انگلیس، حمایت بریتانیا را از دست دادند. (تاریخچه) این پژوهش به واکاوی علل تأسیس آموزشگاه توسط میسیونرهای امریکایی برای مسلمانان ارومیه می‌پردازد. (مسئله) تاکنون پژوهشی مستقل در زمینه فعالیت میسیونرهای امریکایی در میان مسلمانان ارومیه صورت نگرفته است. (پیشینه) این پژوهش در پی پاسخ به این سؤال است که چرا میسیونرهای امریکایی در سال 1840م/1255ق برای مسلمانان ارومیه آموزشگاه تأسیس کردند؟ (سؤال) پس از تیرگی روابط ایران و انگلیس، آن‌ها در پی کسب امنیت در ایران به فکر جلب حمایت پادشاه و مقامات ایرانی افتادند. رقابت آنان با میسیونرهای فرانسوی نیز برای جلب توجه مقامات ایرانی بود. علاوه بر این، آنان شرایط تبلیغ در میان مسلمانان سایر شهرهای ایران را مناسب نمی‌دانستند. (فرضیه) پژوهش حاضر بر آن است تا به شیوه توصیفی- تحلیلی به بررسی علل تأسیس آموزشگاه مزبور بپردازد. (روش) این پژوهش در پی بررسی علل شروع فعالیت آموزشی امریکایی‌ها در میان مسلمانان ارومیه است. (هدف) تأسیس آموزشگاه برای مسلمانان ارومیه، تضمینی برای ادامه فعالیت میسیونرها بود. (یافته)

کلیدواژه‌ها


ادیب­الشعراء، میرزا رشید (1345). تاریخ افشار، به کوشش محمود رامیان و پرویز شهریار افشار، تبریز، شورای مرکزی جشن ملی 2500 ساله شاهنشاهی آذربایجان غربی.
اردلی، ورا (1341). هنری مارتین، ترجمه سهیل آذری، چ1، تهران، نور جهان.
اقبال آشتیانی، عباس (1325). «مکاتیب تاریخی: داستانی از مبلغین عیسوی در ایران در عهد محمدشاه قاجار»، مجله یادگار، سال سوم، شماره ششم و هفتم، 66-60.
الدر، جان (1333). میسیون امریکایی در ایران، ترجمه سهیل آذری، تهران، نور جهان.
برومند، صفورا (1381). پژوهشی بر فعالیت انجمن تبلیغی کلیسا C.M.S. در دوره قاجاریه، چ1، تهران، مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران.
دوسرسی، لوران (1362). ایران در (1840-1839م) سفارت فوق­العاده کنت دوسرسی، ترجمه احسان اشراقی، تهران، مرکز نشر دانشگاهی.
دهقان، علی (1348). سرزمین زردشت: اوضاع طبیعی سیاسی اقتصادی فرهنگی اجتماعی تاریخی رضائیه، تهران، ابن سینا.
ستوده، منوچهر (1383). اسناد پادریان کرملی بازمانده از عصر شاه عباس صفوی، با همکاری ایرج افشار، تهران، میراث مکتوب.
شمیم، علی­اصغر (1388). ایران در دوره سلطنت قاجار، تهران، زریاب.چ6.
شهیدانی، شهاب (1387). بررسی روند فعالیت‌های مبلغان مسیحی اروپایی در ایران از صفویه تا قاجار، دانشگاه
       تبریز، رساله دکتری.
عضدالدوله، احمدمیرزا (2535)، تاریخ عضدی، به کوشش عبدالحسین نوایی، تهران، بابک، چ1.
فیضی، محمد (1351). «فرمان محمدشاه قاجار درباره نخستین آموزشگاه­ آمریکائی در ایران»، وحید، دوره دهم،
       شماره هشتم، صفحات 933-931.
قاجار، نادرمیرزا (1360). تاریخ و جغرافی دارالسلطنه تبریز، با شرح محمد مشیری، تهران، اقبال.
قاسمی­پویا، اقبال (1377). مدارس جدید در دوره قاجاریه: بانیان و پیشروان، تهران، مرکز نشر دانشگاهی.
متولی، عبدالله (1384)، «نگاهی به عملکرد مؤسسات تبلیغی امریکایی ها در ایران»، فصلنامه مطالعات تاریخی، پاییز، شماره 9.
ناطق، هما (1368). ایران در راه یابی فرهنگی، پاریس، انتشارات خاوران و مرکز پخش پگاه.چ2.
ناطق، هما (1375)، کارنامه فرهنگی فرنگی در ایران، تهران، خاوران، چ1.
نوائی، عبدالحسین (1369)، ایران و جهان از قاجاریه تا پایان عهد ناصری، تهران، مؤسسه نشر هما، چ1، ج2.
والدبورگر، آندارس (1379). مبلغان آلمانی در ایران، ترجمه علی رحمانی و دیگران، تهران، وزارت امور خارجه.
هاروی، ون‌آستن (1390). فرهنگ الهیات مسیحی، ترجمه جواد طاهری، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات
       فرهنگی، چ1.
همراز، ویدا (1391)، مبلغان مسیحی در ایران از صفویه تا انقلاب اسلامی، تهران، سازمان انتشارات پژوهشگاه
       فرهنگ و اندیشه اسلامی، چ1.
هوشنگی، لیلا (1389)، تاریخ و عقاید نسطوریان، تهران، بصیر، ، چ1.
 
ABCFM or American Board of Commissioners for Foreign Missions (1834). Annual  
       Report 0f the American Board of Commissioners for Foreign Missions, Boston,       
       The Board.
ABCFM or American Board of Commissioners for Foreign Missions (1835). Annual  
       Report 0f the American Board of Commissioners for Foreign Missions, Boston,       
       The Board.
ABCFM or American Board of Commissioners for Foreign Missions (1836). Annual  
       Report 0f the American Board of Commissioners for Foreign Missions, Boston,       
       The Board.
ABCFM or American Board of Commissioners for Foreign Missions (1837). Annual  
       Report 0f the American Board of Commissioners for Foreign Missions, Boston,       
       The Board.
ABCFM or American Board of Commissioners for Foreign Missions (1838). Annual  
       Report 0f the American Board of Commissioners for Foreign Missions, Boston,       
       The Board.
ABCFM or American Board of Commissioners for Foreign Missions (1839). Annual  
       Report 0f the American Board of Commissioners for Foreign Missions, Boston,       
       The Board.
ABCFM or American Board of Commissioners for Foreign Missions (1840). Annual  
       Report 0f the American Board of Commissioners for Foreign Missions, Boston,       
       The Board.
ABCFM or American Board of Commissioners for Foreign Missions (1841). Annual  
       Report 0f the American Board of Commissioners for Foreign Missions, Boston,       
       The Board.
ABCFM or American Board of Commissioners for Foreign Missions (1834 B). The
     Missionary herald, Boston, Crocker & Brewster, V 30.
Anderson, Gerald H (1999). Biographical Dictionary of Christian Missions,
     Michigan, William B. Eerdmans Publishing Company.
Anderson, Rufus (1872). History of the Missions of the American Board of
     Commissioners for Foreign Missions to the Oriental Churches, Boston,
     Congregational Publishing Society, V 1.
Butler, John (2001). Becoming America: The Revolution before 1776, third printing,
       US, Harvard University Press.
Campbell, William W (1844). A Memoir of Mrs. Judith S. Grant, Late Missionary to
       Persia, New York, J. Winchester.
CMS or Church Missionary Society (1841). CMS Missionary Register, London, L. &
       G. Seeley.
Elgood, Cyril (2010). A Medical History of Persia and the Eastern Caliphate, New
       York, Cambridge University Press.
Grant, Asahel & A.C. Lathrop (1847). Memoir of Asahel Grant, M.D.: Missionary to
       The Nestorians, New York, M.W. Dodd.
Hourani, Albert Habib & Philip Shukry Khoury & Mary Christina Wilson (1993).
       The Modern Middle East: A Reader, Berkeley & Los Angeles, university of
       California press.
Joseph, John (1961). The Nestorians and their Muslim neighbors, New Jersey,
       Princeton university press.
Kidd, Thomas S (2009). American Christians and Islam: Evangelical Culture
       and Muslims from the Colonial Period to the Age of Terrorism, Princeton, 
       Princeton University.
Laurie, Thomas (1853). Dr. Grant and the mountain Nestorians, Boston, Gould and 
       Lincoln.
Martyn, Henry (1837). Journals & Letters, edited by Samuel Wilberforce, London,
      Seely & Burnside, V 2.
Perkins, Henry Martyn (1887). Life of Rev. Justin Perkins, New York, Fleming H.
        Revell Company.
Perkins, Justin (1843). A Residence of eight years in Persia among the Nestorian
        Christians, New York, Allen Morrill & Wardwell.
Perkins, Justin (1861). Missionary life in Persia, Boston, American tract society.
Putney, Clifford & Paul T Burlin (2012). The Role of the American Board in the
       World: Eugene, Wipf & Stock.
Religious Tract society (1888). A Handbook of Foreign Missions : containing an
       account of the principal Protestant missionary societies in Great Britain, with
       notices of those on the Continent and in America; also an appendix on Roman
       Catholic missions, London, Religious tract society.
Tejirian, Eleanor H & Reeva Spector Simon (2014). Conflict, Conquest, and
      Conversion: Two Thousand Years of Christian Missions in the Middle East, New
      York City, Columbia University Press.
Tracy, Joseph (1842). History of the American Board of Commissioners for Foreign
       Missions, New York, M.W. Dodd.
Van Gorder, A. Christian (2010). Christianity in Persia and the Status of Non-
      Muslims in Iran, the US, Lexington Books.
Waterfield, Robin (1973). Christians in Persia, London, George Allen & Unwin LTD.