تحلیل استنادی و ترسیم شبکه هم تالیفی مجله مطالعات تاریخی جهان اسلام

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری تاریخ اهل بیت. جامعه المصطفی العالمیه.

2 دانشجوی کارشناسی ارشد علم سنجی. دانشگاه تهران.

چکیده

هدف این تحقیق، بررسی وضعیت استناد و شبکه هم‌تالیفی مقاله‌های دو فصلنامه علمی و پژوهشی مطالعات تاریخی جهان اسلام طی سال‌های 1392-1394 (6 شماره) است. گرچه معمولا این نوع بررسی‌ها پس از چندین سال انتشار یک نشریه علمی صورت می‌گیرد، اما برای بررسی و ارزیابی فعالیت‌های انجام شده و کمک به نشریه برای برطرف کردن کاستی‌ها و تدوین برنامه‌های مناسب برای ارتقاء وضعیت علمی و محتوایی نشریه، این مطالعه و تحلیل انجام می‌گیرد.
روش پژوهش تحلیل استنادی است و برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از آمار توصیفی و نرم‌افزار اکسل و برای ترسیم نقشه‌های هم‌تالیفی از نرم‌افزارهای نود.ایکس.ال و وی.او.اس.ویوور استفاده شده است. بررسی‌ها نشان داده‌اند که در شماره‌های (1-6)، 36 مقاله انتشار یافته که 16.7 درصد از مقالات را زنان و 83.3 درصد مابقی را مردان تالیف کرده‌اند. همه مقالات تالیفی بوده است و مقاله ترجمه‌ای وجود نداشت. از مجموع 66 نفر پدیدآور بیش‌ترین سهم در تولید و ارائه مقالات به رتبه استادیار با فراوانی 21؛ 30.3 درصد و کمترین آن به دانشجویان سطح چهار و استاد با فراوانی 2؛ 3.03 درصد اختصاص دارد. از بین 36 مقاله از 66 نویسنده، 63.9 درصد دو نویسنده(23 مقاله)، 25 درصد تک نویسنده( 9 مقاله) و 11.1 درصد بصورت سه نویسنده(4 مقاله) هستند. منابع و ماخذ این نشریه از بین 1158 مورد استناد، بیش-ترین استنادها از لحاظ زبانی؛ ابتدا زبان فارسی با فراوانی 735 (63.5 درصد )، سپس زبان عربی با فراوانی 281 (24.3 درصد) و زبان انگلیسی هم با فراوانی 99 (8.5 درصد) بیشترین استناد‌ها را به خود اختصاص داده‌اند. هم‌چنین میانگین تعداد استنادها به ازای هر مقاله برابر 32 است. (یعنی هر مقاله به طور میانگین از 32 منبع استفاده کرده است.)
از بین نوع منابع و ماخذ؛ کتاب با فراوانی 969؛ (84 درصد)، سپس مجلات با فراوانی 127؛(11 درصد) و منابع الکترونیکی با فراوانی 45؛(4 درصد) بیشترین استناد را به خود اختصاص داده‌اند.
هم‌چنین جامعه‌المصطفی(ص) العالمیه با فراوانی 25 درصد، دانشگاه اصفهان با 23.4 درصد و دانشگاه تهران با 10.9 درصد بیشترین میزان هم‌کاری را با این نشریه داشته‌اند. در این نشریه 4 عنوان خوداستنادی وجود دارد که بارانی، رجاء، زندیه و سجادی هر کدام با یک عنوان، این خوداستنادی‌ها را دارند. شماره دوم (پاییز و زمستان 92) با 3 عنوان خوداستنادی بیشترین‌ میزان مقالات خود‌استنادی را به خود اختصاص داده است.
بیش‌ترین میزان چگالی در شبکة هـم‌تـألیفی نویسندگان این نشریه به اصغر منتظرالقائم و محمدعلی چلونگر اختصاص دارد و پس از آن به‌ترتیب علی‌اصغر رجاء و محمدرضا بارانی چگالی بیش‌تری کسب کرده‌اند.

کلیدواژه‌ها


-        ابراهیمی‌میلاجردی، زینب و ریاحی‌نیا، نصرت(۱۳۹۳). مطالعه کمی و کیفی مقالات فصلنامه تحقیقات اطلاع رسانی و کتابخانه‌های عمومی از سال ۱۳۹۱-۱۳۸۷. تحقیقات اطلاع‌رسانی و کتابخانه‌های عمومی. ۲۰(۳)، 423-445
-        افقهی، اسماعیل و باقری، معصومه(۱۳۸۷). بررسی روند موضوعی تحقیقات رشته کتابداری و اطلاع‌رسانی آستان قدس رضوی از بهار ۱۳۷۷ تا بهار ۱۳۸۷. فصلنامه کتابداری و اطلاع‌رسانی، ۵۱ (۳)، ۵۳-۸۵
-        بصیر غقوری، حامد؛ وکیلیان، مریم؛ حسن‌زاده، حافظ محمد؛ فرهمند، شروین. ترسیم شبکه‌های هم‌تالیفی حوزه طب اورژانس ایران با استفاده از تحلیل خوشه‌ای. مدیریت سلامت،1391: 15 (48)
-        حری، عباس و نشاط، نرگس. بررسی رفتار استنادی نویسندگان مقاله‌های مندرج در مجله روان شناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران از آغاز تا پایان سال 1379، مجله روان شناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران، ش 65، پاییز و زمستان 1381، ص1-33.
-        زارعی، عیسی و خداداد شهری، نیره(۱۳۹۴). تحلیل محتوایی و استنادی مقالات دوماهنامه جستارهای زبانی (شماره 1-21) منتشر شده بین سال‌های ۱۳۸۹- ۱۳۹۳. دوماهنامه جستارهای زبانی، ۶(۲۵)، ۳۲۷-۳۴۵
-        صالحی، کیوان و رحیمی،حسین(۱۳۸۵). تبیین فرایند ارزیابی مجلات در موسسه اطلاعات علمی(آی. اس. آی). فصلنامه کتاب، ۱۷(۲)، ۱۴۱-۱۶۰
-        عباس پور، جواد؛  نقشینه، نادر؛ فدائی، غلامرضا؛ عصاره، فریده (1391). بررسی قابلیت بکارگیری سنجه‌های مرکزیت به‌عنوان شاخص‌های ارتباط استنادی مدارک در بازیابی اطلاعات رابطه‌ای مطالعه مقدماتی. تحقیقات اطلاع رسانی و کتابخانه های عمومی، 19(1)، 149-161.
-        ملیح، سعید(۱۳۷۶). تحلیل محتوای مقالات کتابداری و اطلاع‌رسانی در نشریات ادواری فارسی منتشر شده در سال‌های ۱۳۷۰-۱۳۷۴. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه علوم پزشکی ایران، تهران
-        موحدی، علی و ایزدی، پگاه(۱۳۸۹). ارزیابی کمی و کیفی مقاله‌های فصلنامه پژوهش‌های جغرافیایی طی دوره ۱۰ ساله . پژوهش‌های جغرافیایی طبیعی، ۴۲(۷۱)، ۸۳-۹۴
-        ‏نوروزی، علیرضا. (2016، اوت 27). همکاری علمی. در ویکی‌پدیا، دانشنامه آزاد. بازیابی از:
https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=همکاری_علمی&oldid=17977767
-         Crawford, G.A. (2013). A citation analysis of the classical philology literature: Implications for collection development. Evidence Based Library and Information Practice. 8(2), pp 214-224.
-         Ezema, I.J. & B. E. Asogwa (2014). Citation analysis and authorship patterns of two Linguistics Journals. Portal: Libraries and the Academy. 14(1), pp 67-85.
-         Glanzel, W. Thus, B. and Schlemmer, B. (2004) A Bibliometric approach to the role of author self-citations in scientific communication. Scientometrics, 59 (1):63-77.