نقش شیرازی‌ها در توسعه تمدن در شرق آفریقا با تمرکز بر تانزانیا

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دکترای شیعه شناسی دانشگاه ادیان و مذاهب

2 استاد گروه تاریخ جامعة‌المصطفی العالمیة

چکیده

با توجه به آثار باقیمانده در منطقه شرق آفریقا و اسناد تاریخی معتبر، می‌توان دریافت که شیرازی‌ها در طول قرن‌ها در شرق آفریقا حضور داشته و با تشکیل حکومت‌های محلی قدرتمند و تأثیر بر اقتصاد، فرهنگ و دیانت مردم، در تمدن منطقه شرق آفریقا توسعه‌ای چندجانبه را رقم زده‌اند. تاریخ‌نویسان مسلمان حضور چندانی در این منطقه نداشته‌اند تا گزارش‌های مفصلی را ارائه دهند و غربیان نیز تنها در قرن‌های اخیر در این منطقه حضور پیدا کرده‌اند و کتاب‌های متعددی در موضوع تاریخ شرق آفریقا نگاشته‌اند که در آن نقش مسلمانان را در فرهنگ و تمدن این منطقه نادیده گرفته‌اند؛ ولی با پیگیری اسناد تاریخی به‌جامانده و آثار باستانی موجود، می‌توان ریشه‌های تاریخی و نقش شیرازی‌های مسلمان را در رقم‌خوردن این تمدن تا زمان حال روشن ساخت. واکاوی این نقش، باعث تغییر جایگاه مسلمانان در مناسبت‌های اجتماعی منطقه‌ای خواهد بود.

کلیدواژه‌ها


الف. فارسی و عربی

آرنولد، سر توماس. 1970. الدعوة الی الاسلام. ترجمه و تعلیق حسن ابراهیم حسن و عبدالمجید عابدین و اسماعیل النحراوی، چاپ 3، قاهره: مکتبة النهضة المصریة.
ابن‌خلدون، عبدالرحمن‌بن‌محمد. 1391. تاریخ ‏ابن‏‌خلدون. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
الشیخ سعید‌بن‌علی المغیری. جهینة الاخبار فی تاریخ زنجبار. اشراف: الدکتور احمد درویش، جلد دوم.
جمال‌زکریا قاسم. 1980. الدولة العمانیة فی شرق افریقیا. ندوة الدراسات العمانیة، ج 3، وزارة التراث القومی والثقافة، سلطنة عمان.
حسن محمود، الدکتور عبدالرحمن. 2011. الاسلام والمسیحیه فی شرق افریقیا من القرن 18 الی القرن 20. بیروت.
ذهبى، محمد‌بن‌احمد. 1409. تاریخ ‏الإسلام ووفیات المشاهیر والاعلام. محقق: تدمری عمر عبدالسلام، لبنان: دارالکتاب العربی.
زنگباری، شیخ محیی‌الدین. 1983. «السلوی فی تاریخ الکلوه اثر وکلوه وتاریخها وحضارتها». پایان‌نامه دکترای احمد علی احمد، جامعة القاهرة.
شاکر، مصطفى. 1993. موسوعة دوال العالم الأسلامی ورجالها. الجزء الثالث، دارالعلم للملایین.
شاهدی، سید محمد. 1395. خورشید شرق.
عرب احمدی، امیر بهرام. ۱۳۸۴. تانزانیا سرزمین همیشه‌سبز. انتشارات بین المللی الهدی.
عرب‌احمدی، امیرابراهیم اسلام. 1391. در شرق آفریقا. تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
فهمی، دکتر عبدالسلام عبدالعزیز. ایرانیان و شرق آفریقا. بنیاد فرهنگ ایران.
کاشفی، محمدرضا. 1384. تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی. قم: انتشارات مرکز جهانی علوم اسلامی، چاپ اوّل.
مقلد الغنیمی، عبدالفتاح. 1998. الاسلام والمسلمون فی شرق افریقیا. مصر: عالم الکتب.
مونتگمری وات، ویلیام. 1998. الاسلام والمسیحیة فی العالم المعاصر. مترجم: عبدالرحمن عبدالله الشیخ، قاهره، الهیئة المصریة العامة للکتاب، چاپ اوّل.
یعقوبی، احمد‌بن‌اسحاق. تاریخ ‏الیعقوبى. بیروت: دار صادر.

ب. لاتین

Abdul Sheriff, 1995"Mosques, Merchants and Landowners in Zanzibar Stone Town" in The History and Conservation of Zanzibar Stone Town. Zanzibar: Department of Archives, Museums and Antiquities.
Adriana Piga, 2014 Anna Irene Del Monaco, ed. Rivista L'architettura delle città.
Allen, J. De V., , 1982, The "Shirazi" Problem In East African Coastal History.
Anthony Appiah Henry Louis Gates, Jr. , 2005 Africana: The Encyclopedia of the African and African American Experience. Oxford University Press.
Anthony Appiah, Henry Louis Gates, 2010 Encyclopedia of Africa. Oxford University Press.
August H. Nimtz, 1980Islam and Politics in East Africa. University of Minnesota Press.
Csató, Éva Ágnes and Bo Isaksson, 2004 Linguistic Convergence and Areal Diffusion: Case Studies from Iranian, Semitic and Turkic.
François-Xavier Fauvelle-Aymar, Le Port De Zeyla Et Son Arrière-Pays Au Moyen Âge, P 34.
G. Thomas Burgess; Ali Sultan Issa; Seif Sharif Hamad, 2009 Race, Revolution, and the Struggle for Human Rights in Zanzibar. Ohio University Press.
H.N. Chittick, 1965 The Shirazi colonization of East Africa, Journal of African History, Volume 6, Number 3.
Juergensmeyer, Mark, 2006, The Oxford Handbook Of Global Religions, University of California, Santa Barbara.
Lodhi, Abdulaziz Yusuf,, 2007, The Iranian Presence In East AfricA, Uppsala University, Sweden.
Petterson,2002, Don Revolution In Zanzibar An American's Cold War Tale, New York: Westview.
Rollins, Jack Drake, 1983 A History of Swahili Prose, Part 1: From Earliest Times to the End of the Nineteenth Century. Brill Archive.
Said; et al. 2011. European Journal of Human Genetics. 19.
Thomas T. Spear, , 1985 The Swahili: Reconstructing the History and Language of an African Society.