راهبردهای جوهر صقلی در فرهنگ‌سازی مذهب اسماعیلی در مصر(مطالعه موردی؛ امان‌نامه امنیت سیاسی ـ اجتماعی جوهر)

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای تاریخ اسلام، گروه تاریخ دانشگاه الزهرا

2 استادیار گروه تاریخ دانشگاه الزهرا

3 دانشیار دانشگاه تربیت مدرس

4 دانشیار دانشگاه تهران

چکیده

مصر در آستانه ورود فاطمیان، دچار آشفتگی اجتماعی گسترده‌ای بود و جوهر صقلی، نماینده خلیفه فاطمی در مصر، تلاش نمود تا با راهبرد یک امان‌نامه، نوید امنیت و آرامش را دهد و در سایه آن، مذهب اسماعیلیه و جایگاه خلیفه فاطمی را نهادینه نماید.
این نوشتار، به تبیین شاخص­های امنیت اجتماعی از دیدگاه جوهر صقلی و راهبردهای وی در برپایی اقتدار سیاسی و نظامی، امنیت اجتماعی، نهادینه‌سازی مذهب اسماعیلیه و تحکیم جایگاه خلیفه فاطمی، پرداخته است. دستاورد پژوهش، نشانگر آن است که جوهر با راهبرد شاخص­های امنیت اجتماعی، مانند: آزادی اندیشه و رفتار، اقتدار و توان سیاسی نظامی، توانمندی و فرصت­سازی، عدالت، همزیستی و همبستگی، امید به آینده، آرامش اجتماعی و روانی، امید به وجود منجی نجات­بخش، مبارزه با محتکران، و نیز شاخص­های امنیت نظامی، همچون: اقتدار نظامی در برابر تهدیدها، مبارزه با ناامنی اجتماعی، مبارزه با مخالفان و برهم‌زنندگان نظم و امنیت و نیز برپایی دیوان مظالم، به نهادینه‌سازی مذهب اسماعیلیه در مصر پرداخت.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

political Strategies of Johar in the culturalization of the Ismaili religion in Egypt (Case Study; Political-Social safe-conduct of Johar

نویسندگان [English]

  • Narges Malek 1
  • Mohammad Reza Barani 2
  • Fateme Janahmadi 3
  • Ahmad Badkoube Hazave 4
1 PhD student in Islamic History, Department of History, Al-Zahra University
2 Assistant Professor and Faculty Member, Department of History, Al-Zahra University.
3 Associate Professor and Faculty Member of Tarbiat Modarres University.
4 . Associate Professor and Faculty Member, University of Tehran.
چکیده [English]

Egypt was on a widespread social unrest on the threshold of the Fatimids’ arrival and Johar Saqli, the representative of the Fatimid caliph in Egypt, tried to make security and peace by presenting a security strategy and to institutionalize the Ismaili religion and the position of the Fatimid Caliph through it.
This article explains the characteristics of social security from the Johar Seghelli viewpoint and his strategies in establishing political and military authority, social security, institutionalizing the Ismaili religion and consolidating the position of the Fatimid caliph.
The results of the study indicate that Johar with a strategy of social security indicators, such as: freedom of thought and behavior, military political power and authority, empowerment and opportunity, justice, coexistence and solidarity, hope for the future, social and psychological peace, The hope for a savior, the fight against the oppressors, as well as the characteristics of military security, such as: military authority against threats, the fight against social insecurity, the fight against the opposition and the disruptors of order and security, and the establishment of the Court of Oppression, started to institutionalize the religion of Ismailis in Egypt

کلیدواژه‌ها [English]

  • Social Security
  • Military Authority
  • Institutionalization
  • Fatimids of Egypt
ابراهیم حسن، حسن (1933)، الفاطمیون فی مصر اعمالهم السیاسیة و الدینیة بوجه خاص، القاهرة: المطبعة الأمریة.
ابراهیم حسن، علی ( 1963)، تاریخ جوهر صقلی، مکتبة النهضة المصریة.
ابن اثیر جزری، محمد بن محمد بن عبدالکریم شیبانی (1408)، الکامل فی التاریخ، تحقیق: علی شیری، بیروت: دار احیاء التراث العرب.
ابن تغری بردی الأتابکی، أبوالمحاسن جمال‌الدین أبی‌المحاسن یوسف (1345)، النجوم الزاهرة فی ملوک مصر و القاهرة، القاهرة: دار الکتب المصریة.
ابن خلکان (بی­تا)، وفیات الاعیان و انباء ابناء الزمان، تحقیق: احسان عباس، بیروت: دار صادر.
ابن زولاق، حسن ابراهیم حسن (بی­تا)، فضائل مصر و اخبارها و خواصها، تحقیق: علی محمد عمر، قاهره: مکتبة الخانجی.
ایمن فؤاد، سید (1992)،  الدولة الفاطمیة فی مصر؛ تفسیر جدید، القاهرة: بی­نا.
بادکوبه هزاوه، احمد و علی بیات و زینب فضلی (1389)، «سیاست‌های مذهبی فاطمیان در مصر در دوره اقتدار (358-427)»، پژوهشنامه انجمن ایرانی تاریخ، سال اوّل، شماره سوم، پاییز.
ذهبی، محمد بن أحمد بن عثمان (1993)، سیر أعلام النبلاء، تحقیق: شعیب الأرناؤوط، محمد نعیم العرقسوسی، بیروت: مؤسسة الرسالة.
سرور، محمد جمال‌الدین (1919)، تاریخ الدولة الفاطمیة، القاهرة: دار الفکر العربی.
صفری شالی، رضا (1387)، «ابعاد جامعه­شناختی امنیت اجتماعی و عوامل مؤثر بر آن»، فصلنامه پلیس پایتخت، سال اوّل، ش1، تابستان.
صنهاجی، ابوعبدالله محمد (1984)، اخبار ملوک بنی‌عبید و سیرتهم، تحقیق: جلول احمد البدوی، الجزائر: المؤسسة الوطنیة للکتاب.
علم الاسلام ثقة الامام (2006)، المجالس المستنصریة، بیروت: مؤسسة النور للمطبوعات.
قریشی، ادریس عمادالدین (1440)، عیون الاخبار و فنون الآثار، تحقیق: مصطفی غالب، بیروت: دار الأندلس.
ماجد، عبدالمنعم (1994)، ظهور الخلافة الفاطمیة وسقوطها فی مصر، القاهرة: دار الفکر العربی.
مقریزی، احمد بن علی (1378)، اتعاظ الحنفاء باخبار الائمة الفاطمیین الخلفاء، تحقیق: محمد حلمی محمد احمد، القاهرة: المجلس الاعلی للشؤون الاسلامیة.
ـــــ (بی­تا)، المواعظ الاعتبار بذکر الخطط و الآثار (خطط المقریزیة)، بیروت: دار صادر.
ـــــ (1387)، النقود الاسلامیة، نجف: مکتبة الحیدریة.
نویدنیا، منیژه (1385)، «تأملی بر نظریه امنیت اجتماعی با تأکید بر گونه­های امنیت»، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال نهم، شماره اوّل، بهار.
ـــــ (1382)، «درآمدی بر امنیت اجتماعی»، فصلنامه مطالعات راهبری، سال ششم، شماره نوزده، بهار.
نویری، احمد بن عبدالوهاب (1931)، نهایة الارب فی فنون الادب، القاهرة: بی‌نا.
ELLWOD.A1993 THE SOCIAL FUNCTION OF RELIGION THE AMERICAN JOURNAL OF SOCIDOGY VOL19.PP.
Ruffl.B.J.SOSIS.H.2007doseit pay to pray?evaluting the economic return to religious TB.Ejorunal of economic analysisand polic.contribution.artical.