بازخوانی تحلیلی تطبیقی مواد پیمان صلح امام حسن مجتبی(ع) با معاویه در گزارش‌های منابع فریقین تا قرن ششم

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، دانشگاه باقرالعلوم

2 دانشیار، دانشگاه باقر العلوم

چکیده

یکی از مهم‌ترین حوادث صدر اسلام و شاید مهم‌ترین کنش سیاسی امام حسن(ع)، صلح ایشان با معاویة‌بن‌ابی‌سفیان است. از اساسی‌ترین چالش‌های موجود در گزارش‌های مرتبط با آن، تفاوت‌ها و تناقض‌های حاکم بر گزارش‌های مواد پیمان صلح است. محققان برای دستیابی به گزارش‌های اطمینان‌بخش در این حوزه، از شیوه‌های مختلفی بهره برده‌اند؛ ولی به نظر می‌رسد، از شیوه مطالعه تطبیقی بین‌المذاهب در تحلیل مواد و تعهدات مندرج در آن ـ که احتمال می‌رود بخشی از تشتت حاکم بر آن ریشه در گرایش مذهبی مورخان و گزارشگران صلح داشته باشد ـ تاکنون استفاده ‌نشده است.
این مقاله، در صدد برآمد تا با شیوه‌ تطبیق بین‌المذاهب، گزارش‌های مرتبط با مواد پیمان صلح را تحلیل نموده، ضمن دستیابی به گزارش‌های همسو و یکنواخت و رفع تشتت حاکم بر گزارش‌ها، میزان نقش‌آفرینی گرایش مذهبی مورخان در پیدایش اختلافات را ارزیابی نماید و در نهایت، بررسی‌ها حکایت از آن داشت که با بازخوانی گزارش‌ها بر اساس گرایش مذهبی مورخان، تشتت حاکم بر آن‌ها مرتفع گردید و البته نشان داده شد که صلح از منظر مورخان شیعه و اهل‌سنّت، تفاوت قابل‌ملاحظه‌ای دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Comparative Analytical Review of Imam Hasan (PBUH) Peace with Mu'awiyah in Shia and Sunni Reports up to the Sixth Century

نویسندگان [English]

  • Saeid Kazemi 1
  • Seyed Hosein Fallahzade 2
1 PhD student / University of Bagher Al-Oloum
2 Associate Professor / University of Baqer Al-Oloum
چکیده [English]

One of the most important events at the beginning of Islam, and
perhaps the most important political action of Imam Hassan (PBUH) is
his peace with Mu’awiyah, son ofSofyan. One of the most fundamental
challenges in its reports is the differences and inconsistencies in the
reports of the peace treaty. Researchers have used a variety ofmethods
to obtain reliable reports in this area; However, it seems thathave not
been used of the comparative inter-religious study in analyzingits
materials and commitments, which likely a part of its scattering is
concerned to the religious orientation of historians and peace reporters.
This article attempts to analyze the reports on peace treaty with an interreligious adaptation, while achieving consistent and uniform reports
and eliminating their inconsistency, to assess the role of historians'
religious orientation in these disputes. And finally, the studies indicated
that by reading the reports based on the religious orientation of the
historians, their inconsistency was resolved and, of course, itwas shown
that peace was significantly different from the viewpoint of Shiite and
Sunni historians.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Shiite history
  • comparative history
  • Imam Hassan (PBUH)
  • peace
  • materials of peace
  • Mu’awiyah
  • son of Sofyan

مراجع

ابن سعد الهاشمی البصری، محمد‌بن‌سعد (1410ق)، الطبقات الکبرى، تحقیق: محمد عبدالقادر عطا، الطبعة الأولى، بیروت: دار الکتب العلمیة.
ابن شهرآشوب مازندرانى، محمد‌بن‌على (1379ق)‏، مناقب آل أبی طالبD، علامه‏.
ابن عبدالبر، ابوعمر یوسف‌بن‌عبدالله (1412ق)، الاستیعاب فى معرفة الأصحاب، تحقیق: علی‌ محمد البجاوى، الطبعة الأولى، بیروت: دار الجیل.
ابن عساکر، علی‌بن‌حسن (14158ق)، تاریخ مدینة دمشق، تحقیق: علی شیری، بیروت: دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع.
ابن قتیبة الدینوری، ابومحمد عبدالله‌بن‌مسلم (1410ق)، الإمامة و السیاسة المعروف بتاریخ الخلفاء، تحقیق: علی شیری، الطبعة الأولى، بیروت: دار الأضواء.
ابن‌بابویه (شیخ صدوق)، محمد‌بن‌على (1385)، علل الشرائع‏، قم: نشر داوری.
أبی الفرج الإصفهانی، علی‌بن‌حسین (بی‌تا)، مقاتل الطالبیین‏، تحقیق: سیداحمد صقر، بیروت: دار المعرفة.
آقابزرگ، محمدحسن (1304ق)، الذریعة الی تصانیف الشیعة، چاپ اوّل، قم: اسماعیلیان.
امین عاملی، محسن (1418ق)، اعیان الشیعة، چاپ اوّل، بیروت: دار التعارف للمطبوعات.‍
البلاذرى، أحمد‌بن‌یحیى‌بن‌جابر (1417ق)،‍ انساب الأشراف، تحقیق: سهیل زکار و ریاض زرکلى، الطبعة الأولى، بیروت: دار الفکر.
الحموی، یاقوت‌بن‌عبدالله (1414ق)، معجم الأدباء إرشاد الأریب إلى معرفة الأدیب، تحقیق: إحسان عباس، الطبعة الأولى، بیروت: دار الغرب الإسلامی.‍
خویی، ابوالقاسم (1983م)، معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرواه، بیروت: دار الزهراء.
الدینورى، ابوحنیفه احمد‌بن‌داود (1368)، الأخبار الطوال، تحقیق: عبدالمنعم عامر مراجعه جمال‌الدین شیال، قم: منشورات الرضى.
شوشترى، نورالله‌بن‌شریف‏الدین (1377)‏، مجالس المؤمنین، چاپ چهارم‏، تهران: اسلامیه‏.
صدر، سیدحسن (1385)، الشیعة و فنون الاسلام، تحقیق:‌ سیدمرتضی‌ میرسجا‌دی، قم: مؤسسة‌ السبطینC العا‌لمیة‌.
صفری فروشانی، نعمت‌الله و توحیدی، محمدعلی (1388)، «تاریخ اسلام در آینه پژوهش»، پاییز، شماره 23، ص 35 ـ 66.
طبرسى، فضل‌بن‌حسن (1390ق)‏، إعلام الورى بأعلام الهدى، الطبعة القدیمة، تهران: اسلامیه.
طبری، ابوجعفر محمد‌بن‌جریر (1387)، تاریخ الأمم و الملوک (تاریخ طبری)، تحقیق: محمد ابوالفضل ابراهیم، الطبعة الثانیة، بیروت: دار التراث.
طوسی، محمد‌بن‌الحسن (بی‌تا)، فهرست کتب الشیعة و أصولهم و أسماء المصنفین و أصحاب الأصول (طبع جدید)، چاپ اوّل، قم: نشر ستاره.
علامه حلى، حسن‌بن‌یوسف‌بن‌مطهر (1411ق)، رجال العلامة الحلی ‏(خلاصه الاقوال فی معرفة الرجال)، تحقیق: محمدصادق بحرالعلوم،‏ نجف اشرف‏: دار الذخائر.‍
الکوفی، ابومحمد احمد‌بن‌اعثم (1411ق)، الفتوح، على شیرى، الطبعة الأولى، بیروت: دار الأضواء.
گردیزى، ابوسعید عبدالحى‌بن‌ضحاک ابن‌محمود (1363)، زین‏الأخبار (تاریخ گردیزى)، تحقیق: عبدالحى حبیبى، چاپ اوّل، تهران: دنیاى کتاب.
مامقانی، عبدالله و مامقانی، محی‌الدین (1413ق)، تنقیح المقال فی علم الرجال، قم: مؤسسة‌ آل‌البیتD لإحیاء التراث.
مجلسى، محمدباقر‌بن‌محمدتقی (1403ق)، بحار الأنوار، جمعى از محققان، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
مدرس، محمدعلی (1349)، ریحانة الادب، تبریز: انتشارات کتاب‌فروشی خیام.
المسعودی، ابوالحسن على‌بن‌الحسین‌بن‌علی (1409ق)‍، مروج الذهب و معادن الجوهر، تحقیق: اسعد داغر، قم: دار الهجرة.
المسکویه الرازى، ابوعلی (1379)، تجارب الأمم‏، تحقیق: ابوالقاسم امامى، الطبعة الثانیة، تهران: سروش.
مفید، محمد‌بن‌محمد (1413ق)، الإرشاد فی معرفة حجج الله على العباد، تحقیق مؤسسة آل‌البیتD‏، قم: کنگره شیخ مفید.
المقدسى، مطهر‌بن‌طاهر (بی‌تا)، البدء و التاریخ، تحقیق: بورسعید، بی‌جا: مکتبة الثقافة الدینیة.
مطالعات تاریخی جهان اسلام
دوره 7، شماره 13 - شماره پیاپی 13
سال هفتم، ‌شماره سیزدهم، بهار و تابستان1398
فروردین 1398
صفحه 57-80

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار