دیوانسالاران ایرانی و تقویت جایگاه مسلمانان غیر عرب

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری تاریخ اسلام ،گروه تاریخ ،واحد تهران مرکزی ،دانشگاه آزاد اسلامی ،تهران ،ایران.

2 استاد گروه تاریخ ،واحد تهران مرکزی ،دانشگاه آزاد اسلامی ،تهران ،ایران (نویسنده مسوول)

3 استادیار گروه تاریخ ،واحد تهران مرکزی ،دانشگاه آزاد اسلامی ،تهران ،ایران

10.22034/mte.2023.15239.1687

چکیده

دوران عباسیان به ظهور دیوانسالاران قدرتمند ایرانی چون برمکیان، خاندان سهل که از همه مشهورتر بودند، شناخته می شود. خاندان برامکه و آل سهل بی تردید بیشترین تلاش را برای بازسازی هویت ایرانی در دل حکومت عباسی کرده اند. اساسا ویژگی برجسته این خاندان های نیرومند، حفظ و گسترش جایگاه مسلمانان غیر عرب و به دنبال آن حفظ فرهنگ و هنر و سیاست و حکومت ایرانی بود. برای همه این خاندانها به و یژه خاندان برمکی بازگشت به عظمت و شکوه ایرانشهر عصر ساسانی مهمترین هدف سیاست ورزی در دستگاه عباسیان بود. بر اساس آنچه گفته شد، سوال پژوهش حاضر آن است که «دیوانسالاران ایرانی چه نقشی در تقویت جایگاه مسلمانان غیر عرب در دستگاه خلافت عباسی داشتند؟». فرض مطرح شده آن است که بواسطه سیطره ی قدرت دیوانسالاران ایرانی، مسلمانان غیر عرب از جایگاه مناسبی برخودار شده و مانند دیگر مسلمانان از حقوق شهروندی برخودار شدند.پژوهش حاضر بر اساس روش توصیفی-تحلیلی و استناد به منابع کتابخانه ای تدوین شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Iranian Bureaucrats and Strengthening the Position of Non-Arab Muslims

نویسندگان [English]

  • Fatemeh Parsafar 1
  • Mohamad Sepehri 2
  • Aematt Allah Ahmadi Nasab 3
1 PhD student of Islamic History, Department of History, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran. f.parsafar93@gmail.com
2 Professor of History Department, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
3 Assistant Professor, Department of History, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
چکیده [English]

The Abbasid era is known for the emergence of powerful Iranian bureaucrats such as the Barmakids and the Sahl dynasty whom were the most famous of. The Barmakids and Sahl dynasties undoubtedly made the greatest effort to rebuild Iranian identity within the Abbasid government. Essentially, the outstanding feature of these powerful families was the preservation and expansion of the position of non-Arab Muslims, and subsequently the preservation of Iranian culture, art, politics, and government. For all of these families, especially the Barmaqi family, returning to the pre-Islamic era was the most important goal of politics within the Abbasid regime. Based on what has been said, the question of the present research is: "What role did Iranian bureaucrats play in strengthening the position of non-Arab Muslims in the Abbasid Caliphate?" The hypothesis put forward is that due to the dominance of Iranian bureaucrats, non-Arab Muslims enjoyed a proper position and enjoyed citizenship rights like other Muslims. The present study is based on a descriptive-analytical method and documentation of library resources.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Abbasids
  • Iranian bureaucrats
  • Barmakids
  • Sahl dynasty
  • Nubakht dynasty
  • Iranian identity

مراجع

  1. آربری، آرتور،تاریخ اسلام، ترجمه احمد آرام، تهران، امیرکبیر، 1390
  2. ابن شهر آشوب، ابی جعفر رشید الدین محمد، مناقب ال ابی طالب، قم، علامه، بی تا
  3. ابن طقطقی، ابو عبدالله محمد بن علی بن علی، الفخری ، بیروت، دارصار،1367
  4. ابن ندیم‌، محمد بن اسحاق‌؛ الفهرست‌؛ ترجمه م‌. رضا تجدد؛ تهران‌:چاپخانه بانک بازرگانی ایران‌، 1354
  5. ابن‌بابویه، محمدبن على، عیون اخبارالرضا، چاپ على‌اکبر غفارى، بى‌جا، 1373
  6. ابوالفرج اصفهانی، الاغانی، ترجمه و تلخیص محمدمشایخ فریدنی، تهران، علمی و فرهنگی، 1368
  7. الالیدی، محمود، اعلام الناس بما وقع للبرامکه مع بنی عباس، بیروت، دار صار، 1410
  8. امین، احمد، پرتو اسلام، ترجمه عباسی خلیلی، تهران، اقبال، 1358
  9. براون، ادوراد، تاریخ ادبی ایران، ترجمه علی پاشا، تهران،امیرکبیر، 1356
  10. جهشیاری ، محمدبن عبدوس، کتاب الوزراء و الکتاب ، چاپ عبدالله اسماعیل صاوی ، قاهره 1357
  11. زیدان ، جرجی، تاریخ تمدن اسلام ، ترجمه و نگارش علی جواهر کلام ، تهران 1369
  12. نخجوانی، هندوشاه ، تجارب السلف ، چاپ عباس اقبال ، تهران ،1313
  13. بووا، لوسین، برمکیان، ترجمه عبدالحسین میکده، تهران، علمی و فرهنگی، 1352
  14. تنوخی، محسن بن علی، نشوار المحاضره و اخبار المذاکره، تحقیق عبود الشالجی، بی جا، بی نا، 1392ق
  15. جاحظ، ابوعثمان عمرو بن بحر، البیان و التبیین، تحقیق و شرح عبدالسلام محمد هارون، قاهره، المکتبه الخانجی، 1998
  16. جاحظ،ابوعثمان، تاج، ترجمه محمد علی خلیلی، تهران، ابن سینا، 1343
  17. راوندی، مرتضی، تاریخ تحولات اجتماعی، تهران، انتشارات جیبی، 2537
  18. زرین کوب، عبدالحسین، تاریخ ایران بعد از اسلام، تهران، امیرکبیر، 1373
  19. سجادی، صادق، تاریخ برمکیان، تهران، طهوری، 1374
  20. صفا، ذبیح الله، تاریخ علوم عقلی در تمدن اسلامی، تهران، دانشگاه تهران، 1374
  21. طوسی، نظام‌الملک، حسن،سیاست‌نامه، به کوشش هیوبرت دارک، تهران، ۱۳۴۷
  22. العاکوب، عیسی، تاثیر چند پارسی بر ادب عربی، ترجمه عبدالله شریفی خجسته، تهران، علمی و فرهنگی، 1374
  23. عوفی، محمد، جوامع الحکایات، تصحیح جعفر شعار، تهران، سخن، 1374
  24. مسعودی، علی بن حسین،مروج الذهب و معادن الجوهر، تصحیح محمد محی الدین عبدالحمید، بیروت، مکتبه الاسلامیه، 1384
  25. مورگان، دیوید، ایران در قرون وسطی، ترجمه عباس مخبر،تهران، طرح نو، 1376
  26. یارشاطر، احسان، حضور ایران در جهان اسلام، ترجمه فریدون مجلسی، تهران، مروارید، 1381

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار