نقش گروه های مرجع در تقویت حکومت امویان(مطالعه موردی: عناصر فرهنگی)

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسنده

استادهمکارگروه تاریخ اسلام، مجتمع تاریخ سیره و تمدن اسلامی، جامعه المصطفی(ص) العالمیه، قم، ایران (aliakbar_alamian.QH@miu.ac.ir)

10.22034/mte.2022.13939.1634

چکیده

گروه­های مرجع به عنوان سرمایه ­های اجتماعی یک جامعه، نقش فراوانی در انحطاط و رشد جوامع و سقوط و تقویت حکومت­ها دارند. از سویی دیگر باید دانست که حکومت­ها نوعاً در پی کسب مشروعیت و تقویت خود با استخدام گروه­های مرجع به عنوان سرمایه اجتماعی خود هستند. این تحقیق در پی تبیین نقش این گروه­ها و مشخصاً نقش عناصر فرهنگی این گروه­ها در تقویت حکومت امویان است. نتیجه این پژوهش این است که عناصر فرهنگی گروه­های مرجع، مثل فقیهان، محدثان و شاعران در تقویت حکومت امویان، چه به صورت مشروعیت­بخشی و چه تقویت سیاسی، روحی و روانی نقش زیادی داشتند. از حیث روشی نیز روش پردازش داده­ها در این پژوهش، توصیفی_ تحلیلی و تحلیل محتواست.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Role of Reference Groups in Strengthening Umayyad Rule (Case Study: Cultural Elements)

نویسنده [English]

  • Ali al-Akbar Alamiyan
Collaborating Professor of Islamic History, Complex of Islamic History and Civilization, Al-Mustafa Al-Alamiya Community, Qom, Iran (aliakbar_alamian.QH@miu.ac.ir)
چکیده [English]

Reference groups as the social capital of a society have a great role in the decline and growth of societies and the fall and strengthening of governments. On the other hand, it should be noted that governments typically seek to gain legitimacy and strengthen themselves by employing reference groups as their social capital, and this study seeks to explain the role of these groups and specifically the role of cultural elements in strengthening Umayyad rule. The result of this research is that the cultural elements of reference groups such as jurists, narrators and poets played a great role in strengthening the Umayyad rule, both in terms of legitimacy and political, spiritual and psychological strengthening. In terms of method, the data processing method in this research is descriptive-analytical and content analysis..

کلیدواژه‌ها [English]

  • Reference groups
  • Umayyads
  • jurists and scholars
  • elites
  • social capital
  • strengthening
  • government

Creative Commons License

This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution 4.0 http://creativecommons.org/licenses/by/4.0

مراجع

  1. ابن ابی­الحدید، عبدالحمید بن هبة‌الله، شرح نهج البلاغه، تحقیق: محمد ابوالفضل ابراهیم، بی‌جا، ‌دار إحیاء الکتب العربیة، 1378ق.
  2. ابن ‌اثیر، علی بن محمد، أسدالغابة فى معرفة الصحابة،تحقیق: محمدابراهیم بنا، محمداحمد عاشور و محمود عبدالوهاب فاید، قاهره، بی نا، 1390ـ1393 ق.
  3. ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، ترجمه: محمدحسین روحانی، چاپ سوم، تهران، اساطیر، 1370ش.
  4. ابن اعثم کوفی،احمد، الفتوح، ترجمه: محمد بن احمدبن مستوفی هروی، تحقیق: غلامرضا طباطبایی مجد، تهران، انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی، 1372ش.
  5. ابن حجرعسقلانی، احمد بن علی ، تهذیب التهذیب، بیروت، دارصادر، 1968م.
  6. ابن حزم الاندلسی، علی بن احمد، جمهرة انساب العرب، به کوشش گروهی از علما، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1418ق.
  7. ابن خلدون، عبدالرحمن ،العبر تاریخ ابن خلدون، ترجمه: عبدالمحمد آیتى، بی جا، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگى، 1363ش.
  8. ابن سعد کاتب واقدی، محمد، الطبقات الکبری، ترجمه: محمود مهدوی دامغانی، تهران، انتشارات فرهنگ و اندیشه، 1374ش.
  9. ابن شاذان نیشابوری، فضل، الایضاح، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، 1363ش.
  10. ابن عبدربه اندلسی، احمدبن محمد، العقد الفرید، تحقیق: علی شیری، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1409.
  11. ابن عساکر، أبو القاسم علی بن الحسن بن هبة الله ، تاریخ مدینه دمشق، محقق: عمرو بن غرامة العمروی، بیروت، دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع،1415.
  12. ابن قتیبه دینوری، عبد الله بن مسلم ، المعارف، به کوشش ثروت عکاشه، قم، الرضی، 1373ش.
  13. ابن کلبی، هشام بن محمد، جمهرة النسب، تحقیق ناجی حسن، بیروت، عالم الکتب، 1407ق.
  14. ابن هلال ثقفی، ابواسحاق ابراهیم بن محمد، الغارات، ترجمه: عزیزالله عطاردی، بی جا، انتشارات عطارد، 1373ش.
  15. ابوریه، محمود، اضواء علی السنه المحمدیه او دفاع عن الحدیث(سنت محمدی در گذر تاریخ)، ترجمه: سیدمحمود موسوی، قم، ذوی القربی، 1388ش.
  16. ابن سلام، قاسم، النسب، به کوشش مریم محمد، بیروت، دار الفکر، 1410ق.
  17. الاحوص، عبدالله بن محمدبن عبدالله الانصاری، شعرُهُ، بغداد، طبع مکتبه الاندلس، 1969
  18. الاخطل، غیاث بن غوث التغلبی، دیوانُهُ، بیروت، المطبعه الکاثولیکیه، 1891م.
  19. الاصفهانی، ابوالفرج، الاغانی، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1420.
  20. امیری نژاد، فاطمه، محمدی، مجید، زینی­وند، تورج، تحلیلی بر مشروع نمایی حکومت اموی در اشعار سیاسی اخطل، فصلنامه مطالعات تاریخ فرهنگی؛ پژوهش نامه انجمن ایرانی تاریخ،سال نهم، شماره سی وششم، تابستان 1397.
  21. امین، سیدمحسن، أعیان الشیعة، تحقیق: حسن امین، بیروت، دار التعارف للمطبوعات، 1403.
  22. بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق: سهیل زکار و ریاض زرکلى، بیروت، دار الفکر، ، 1417.
  23. توسلی، غلامعباس و موسوی، مرضیه، سرمایه در نظریات کلاسیک و جدید با تاکید بر نظریه‌های سرمایه اجتماعی، نامه علوم اجتماعی، شماره26، دی1384.
  24. جعفریان، رسول ، تاریخ سیاسی اسلام (تاریخ خلفا)، قم، انتشارات دلیل ما، 1382ش، چاپ دوم.
  25. حسین، قصی، تاریخ الادب العربی العصر الاموی، بیروت، دار و مکتبه الهلال، 1998.
  26. الحنبلی، ابن العماد، شذرات الذهب فی اخبار من ذهب، بیروت، داراحیاء التراث العربی، بی تا.
  27. الخطفی، جریربن عطیه، دیوانه، مصر، طبع دارالمعارف، 1971.
  28. دینوری، ابوحنیفه احمدبن داود، اخبار الطوال، ترجمه: محمود مهدوی دامغانی، تهران، نشر نی،1371ش، چاپ چهارم.
  29. ذهبی، محمدبن احمد ، تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الاعلام، ‌ به‌ کوشش‌ عمر عبدالسلام‌ تدمری‌، بیروت‌، دار الکتاب‌ العربی، 1408.
  30. ذهبی، محمدبن احمد ، تذکرة الحفاظ، بیروت، داراحیاء التراث العربی، 1374ق.
  31. الزرکلی، خیرالدین،الاعلام قاموس تراجم لاشهر الرجال والنساء من العرب و المستعربین والمستشرقین، بیروت، دارالعلم للملایین، 1989، چاپ هشتم.
  32. الزمخشری، محمودبن عمر، ربیع الابرار، بیروت، اعلمی، 1412ق.
  33. زیدان، جرجی، تاریخ تمدن اسلام، ترجمه: علی جواهر کلام، تهران، موسسه مطبوعاتی امیرکبیر، 1333ش.
  34. سبحانی، جعفر ، موسوعة طبقات الفقهاء، قم، مؤسسه امام صادقg، 1418.
  35. سعادت، رحمان، تخمین سطح و توزیع سرمایه اجتماعی استان‌ها، فصلنامه علمی-پژوهشی رفاه اجتماعی، سال ششم، شماره 23، زمستان 1386.
  36. شاکر، مصطفی، التاریخ العربی و المورخون، بیروت، دارالعلم للملائین، 1983م.
  37. شرف الدین، سیدعبدالحسین، موسوعۀ الامام السید عبدالحسین شرف الدین، بیروت، دارالمورخ العربی، 1427.
  38. شیبانی، النابغه، دیوانه، قاهره، دارالکتب المصریه، 1932م
  39. صدیق سروستانی، رحمت الله و هاشمی، سیدضیاء، گروه­های مرجع در جامعه­شناسی و روان­شناسی اجتماعی با تأکید بر نظریه­های مرتن و فستینگر»، دوفصلنامه پژوهشی نامه علوم اجتماعی، پاییز و زمستان 1381،شماره 20
  40. طبری، محمد بن جریر، تاریخ الطبری، ترجمه: ابوالقاسم پاینده، تهران، اساطیر، 1375ش، چاپ پنجم.
  41. عبدالجلیل، ج. م.، تاریخ ادبیات عرب، ترجمۀ: آذرتاش آذرنوش، تهران، امیرکبیر،1376 ش.
  42. عسکری، سید مرتضی، نقش ائمه در احیای دین(مجموعه دوجلدی)، قم، موسسه علمی فرهنگی علامه عسکری، 1397ش.
  43. عطوان، حسین ، فرقه­های اسلامی در سرزمین شام در عصر اموی، ترجمه: حمیدرضا شیخی، مشهد، بنیاد پژوهش­های اسلامی آستان قدس رضوی، 1371ش.
  44. عطوان، حسین ،الفقها و الخلافه فی العصر الاموی، بیروت، دارالجیل، 1411.
  45. الفرزدق، همام بن غالب، دیوانه، بیروت، دارصادر، 1966م.
  46. مجلسی، محمد باقر، بحارالأنوار، بیروت، مؤسسه الوفاء، 1404ق.
  47. مرزبانی، ابی­عبدالله محمد بن عمران، معجم الشعراء، تحقیق: عباس هانی الجراح، بیروت، دارالکتب العلمیة،2010.
  48. مزی، یوسف بن عبدالرحمان، تهذیب الکمال فی اسماء الرجال، تحقیق: بشار عواد معروف، بیروت، موسسه الرساله، 1403-1404.
  49. مسعودی، ابو الحسن علی بن الحسین، مروج الذهب و معادن الجوهر، ترجمه: ابوالقاسم پاینده، تهران، علمی و فرهنگی،1374ش، چاپ پنجم.
  50. مَسْکَوَیه رازی، احمد بن محمد، تجارب الامم و تعاقب الهمم، تحقیق: ابوالقاسم امامی، تهران، انتشارات سروش، 1379ش، چاپ دوم.
  51. مفید، ابوعبدالله محمدبن محمدبن نعمان(منسوب)، الفصول المختارۀ، قم، الموتمر العالمی للشیخ المفید، 1413ق.
  52. مقریزی، تقی­الدین احمد بن علی، امتاع الأسماع بما للنبی من الأحوال و الأموال و الحفدة و المتاع‏، تحقیق: نمیسی، محمد عبد الحمید، بیروت، دار الکتب العلمیة، 1420ق.
  53. منقری، نصر بن مزاحم، پیکار صفین، ترجمه: پرویز اتابکی، تهران، انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی، چاپ دوم، 1370ش.
  54. واقدی، محمدبن عمر، المغازی، ترجمه: محمود مهدوی دامغانی، تهران، مرکز نشر دانشگاهی، 1361-1366
  55. وثوقی، منصور و نیک خلق، علی­اکبر، مبانی جامعه­شناسی، تهران، خردمند، 1370.
  56. ولهاوزن، جولیوس ،تاریخ الدوله العربیه من ظهورالاسلام الی نهایه الدوله الامویه، قاهره، لجنه التالیف و الترجمه والنشر،1958 .
  57. هلاکویی، فرهنگ، جامعه امروز (مقدمه ای بر جامعه­شناسی)،تهران، بی نا، 1356.
  58. یعقوبی، احمدبن ابی­یعقوب، تاریخ یعقوبی، ترجمه: محمدابراهیم آیتی، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، 1382ش، چاپ نهم.
مطالعات تاریخی جهان اسلام
دوره 11، شماره 26 - شماره پیاپی 26
سال یازدهم، شماره بیست و ششم تابستان1402
تیر 1402
صفحه 99-124

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار