جایگاه اخلاق حرفه‌ای از دیدگاه محتسبان عصر عباسی(مطالعه موردی: صنف غذایی)

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری تاریخ اسلام، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شیراز، شیراز ایران،

2 دانشیار گروه تاریخ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

3 استادیار گروه تاریخ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

10.22034/mte.2021.12202.1553

چکیده

اخلاق حرفه‌ای با بیان وظایف و مسئولیت‌های اخلاقی صاحب هر حرفه‌ای، نقش راهبردی در مؤفقیت و کاهش موانع بازدارنده یک سازمان دارد. در حکومت‌های اسلامی، اهمیت اخلاق حرفه‌ای موجب ایجاد تشکیلات جدیدی گردیده بود. نهاد حسبه، یکی از برجسته‌ترین تشکیلات رسمی حکومت‌ها جهت نظارت بر اخلاق و رفتار صاحبان حرف بر اساس قوانین شرع و عرف بوده است. در عصر عباسی، این نهاد از ساختار منسجم‌تر و از وظایف گسترده‌تری برخوردار گردید. نظارت بر وظایف اخلاقی صاحبان حرف مرتبط با حوزه تغذیه، یکی از اساسی‌ترین مسئولیت‌های محتسبان، متولی این نهاد بوده است. صنف غذایی، از مبانی و مؤلفه-های اخلاقی متعددی برخوردار بوده است که در خلال مهمترین حسبه‌نگاری‌های این عصر، قابل استخراج است.
این پژوهش سعی دارد با استفاده از روش کمی به این سؤال پاسخ دهد که بر اساس مهمترین حسبه‌نگاری-های عصر عباسی، چه مؤلفه‌های اخلاقی در صنف غذایی مورد توجه بوده است؟ نتایج تحقیق نشان می‌دهد که امانتداری، مسئولیت‌پذیری و اخلاق نیکو مهمترین مؤلفه‌های اخلاقی مورد توجه صاحبان این صنف بوده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The place of professional ethics from the perspective of Abbasid era Muhtasibs (Case study: food industry)

نویسندگان [English]

  • sedigheh ghasempoor 1
  • shokrolah khakrand 2
  • masome dehghan 3
1 PhD Student in Islamic History, Faculty of Literature and Humanities, Shiraz University, Shiraz Iran,
2 Associate Professor, Department of History, Faculty of Literature and Humanities, Shiraz University, Shiraz, Iran
3 Assistant Professor, Department of History, Faculty of Literature and Humanities, Shiraz University, Shiraz, Iran
چکیده [English]

Professional ethics, by stating the moral duties and responsibilities of every profession, has a strategic role in the success and reduction of the hindering obstacles of an organization. In Islamic governments, the importance of professional ethics had led to the creation of new organizations. Hasbeh Institution has been one of the most prominent official organizations of governments to monitor the ethics and behavior of profession owners based on Sharia and customary laws. In the Abbasid era, this institution had a more coherent structure and broader tasks. Monitoring the ethical duties of those who have professions related to the field of nutrition is one of the most basic responsibilities of the trustees of this institution. The food industry has had many foundations and ethical components that can be extracted during the most important Hasbeh Writings of this era. This research tries to answer the question using a quantitative method, based on the most important censuses of the Abbasid era, what ethical components were considered in the food sector? The results of the research show that trustworthiness, responsibility and good morals are the most important ethical components of the owners of this trade.

کلیدواژه‌ها [English]

  • professional ethics
  • food class
  • accountant
  • Abbasid era
  1. ابن اخوه، محمد بن محمد بن احمد(1347). آیین شهرداری، ترجمه جعفر شعار، تهران: چاپخانه داورپناه.
  2. ابن منظور، محمد بن مکرم بن علی(1414ق). لسان العرب، بیروت، دارصادر.
  3. ابن­خلکان، ابوالعباس شمس الدین(1900م). وفیات الاعیان و أنباء أبناء الزمان، بیروت، دارصادر.
  4. ابن­سینا، حسین بن عبدالله(1389). قانون فی الطب، ترجمه عبدالرحمن شرفکندی(هه ژار)، تهران، سروش.
  5. احسن، محمدمناظر(1383). زندگی اجتماعی در حکومت عباسیان، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
  6. حسن، ابراهیم حسن(1338). تاریخ سیاسی اسلام، ترجمه ابوالقاسم پاینده، تهران، کتاب­فروشی اسلامیه.
  7. دایره­المعارف بزرگ اسلامی(1367). زیر نظر موسوی بجنوردی، جلد 4، تهران، مرکز دایره­المعارف بزرگ اسلامی.
  8. دهخدا، علی­اکبر(1377). لغت­نامه دهخدا، تهران، مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
  9. راغب­اصفهانی، ابوالقاسم حسین بن محمد(1412ق). المفردات فی غریب القرآن، دمشق، بیروت، دارالقلم-دارالشامیه.
  10. سقطی، محمد بن ابی محمد(1931م). آداب الحسبه، محقق لیفی بروفنسال- کولان، پاریس، مطبعه إرنست لورو.
  11. شیخلی، صباح ابراهیم سعید(1362). اصناف در عصر عباسی، ترجمه هادی عالم­زاده، تهران، مرکز نشر دانشگاهی.
  12. شیزری، عبدالرحمن بن عبدالله(1424ق). نهایه الرتبه فی طلب الحسبه، بیروت، دارالکتب العلمیه.
  13. صبحی، محمود؛ رحمتی، مجتبی(1396). اخلاق و اندیشه اخوان الصفا، مجله فلسفه و کلام، سال دوازدهم، شماره هفتم، صص63-61.
  14. عاملی، منیژه(1388). "رویکرد نظری به دانش اخلاق حرفه­ای"، فصلنامه پژوهشی پژوهش­نامه اخلاق، سال یکم، شماره چهارم، 148-113.
  15. فقیهی، علی­اصغر(1357). آل­بویه و اوضاع زمان ایشان، تهران، چاپخانه گیلان.
  16. قراملکی، احد فرامرز(1388). اخلاق حرفه­ای در تمدن اسلام و ایران، تهران، پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
  17. قراملکی، احد فرامرز(1389). درآمدی بر اخلاق حرفه­ای، تهران، سرآمد.
  18. گراوند، مجتبی؛ یگانه، هدیه(1393). "بررسی و تحلیل کارکرد نهاد حسبه در جامعه اسلامی تا پایان عصر عباسی"، نشریه روزگاران، سال دوازدهم، شماره 11، 42-21.
  19. متز، آدام(1364). تمدن اسلامی در قرن چهارم هجری، ترجمه علیرضا ذکاوتی قراگزلو، تهران، امیرکبیر.
  20. مقدسی، ابوعبدالله محمد بن احمد(1361). احسن التقاسیم فی معرفه الاقالیم، ترجمه علینقی منزوی، تهران، شرکت مؤلفان و مترجمان ایران.
  21. مکی، محمد کاظم(1398). تمدن اسلامی در عصر عباسیان، ترجمه محمد سپهری، تهران، سمت.
  22. یزدان فرخی، ناصری، سمانه(1394). "پژوهشی درباره پیشه­وران و تقلب­های شغلی آنها بر اساس معالم­القریه فی احکام الحسبه"، مطالعات تاریخ اسلام، سال هفتم، شماره 26، 106-73.
  23. Seyhan,Mehmet;IGDE,Medet(2016). Idealism Relativism and the professional Ethic of Accounting.
  24. R.S(2006). A Textbook on Professional Ethics and Human Values,New Delhi,New Age International.