بررسی تحلیلی گونه های شیعه پژوهی یهودیان

نویسندگان

1 استادیار گروه تاریخ دانشگاه الزهرا

2 دکتری تاریخ تشیع جامعة المصطفی العالمیه

چکیده

آشنایی با شیعه در میان غربیان از دیرباز آغاز شد، اما شیعه پژوهی یهودیان به یکصد سال پیش بر می­گردد و در این بازه زمانی فرایندی داشته و زمینه نقطه عطفی در شیعه پژوهی غربیان شدند؛ بنابراین بررسی ویژگی پژوهش­ها و مراکز علمی آنان بایسته است.
از میان شیعه پژوهان یهودی؛ گلدزیهر، اتان کلبرگ، اسحاق حسون و ژوزف الیاش از جایگاه مهمتری بر­خوردار هستند و گلدزیهر نقطه عطف آغازین آنان بود. پایه­گذاری دانشگاه­ها در برجسته شدن رویکرد تحقیقاتی آنان و ارتباط مراکز علمی آنان با آلمان مهم است و بزرگترین خاورشناسان در این مراکز پژوهش کرده­اند و پیروزی انقلاب اسلامی ایران در تحول رویکرد شیعه­پژوهی این شیعه پژوهان و دانشگاه­های آنان تاثیر زیادی داشته است. در این نوشتار شیعه پژوهی یهودی با بهره­گیری از داده­های کتاب­خانه­ای و استناد به نوشته­های مستشرقان یهودی؛ دیدگاه­ها و آثار آنان بررسی شد و چنین می­نماید که شیعه پژوهی یهودیان در آغاز علمی بود و به دلیل برخی تحولات سیاسی، غلبه با رویکرد به شیعه پژوهی سیاسی و رسانه­ای در میان آنان شد.

کلیدواژه‌ها


  1. الف. کتابها:

    1. بدوی، عبد الرحمن، فرهنگ کامل خاورشناسان، مترجم شکرالله خاکرند، مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامی، قم، 1375.
    2. برقی، المحاسن، ویرایش محمد صادق بحرالعلوم، نجف، 1964.
    3. بروکلمان، کارل، تاریخ ‌الشعوب الإسلامیة، مترجم امین فارس و منیر بعلبیکی، چاپ بیروت.
    4. تقی زاده داوری، محمود، تصویر امامان شیعه در دائره المعارف اسلامی، قم، انتشارات شیعه شناسی، چاپ اول، 1385.
    5. حسینی طباطبائی، مصطفی، نقد آثارخاورشناسان، انتشارات چاپخش، چاپ اول، 1375، تهران.
    6. حسینی، غلام احیاء، شیعه و شیعه پژوهان، زیر نظر دکتر عباس احمدوند، انتشارات شیعه شناسی، تابستان، 1387، قم.
    7. رازی، مرتضی، تبصرة العوام، چاپ اقبال، تهران. 1313ش/1934م.
    8. طبری، محمد بن ابی القاسم، بشارة المصطفی، نجف، 1963.
    9. غزالی، محمد، محاکمه گلدزیهر صهیونیست، مترجم صدر بلاغی، تهران، حسینیه ارشاد، 1363، تهران. مقدمه.
    10. کلبرگ، اتان، کتابخانه سید بن طاووس و احوال و آثار او، مترجمان سید على قرائى و رسول جعفریان، ناشر کتابخانه آیةالله العظمى مرعشى نجفى، قم، 1371.
    11. گلدزیهر، ایگناس، العقیده و الشریعه فی الاسلام، ترجمه عربی یوسف موسوی و دیگران، ص218، دار الحدیثه، مصر، 1959.
    12. گلدزیهر، ایگناس، درسهایی درباره اسلام، دکتر علی نقی منزوی، تهران، بی تا.
    13. گلدزیهر، ایگناس، گرایش‌های تفسیری در میان مسلمانان، مترجم سید ناصر طباطبایی، مقدمه و حواشی سید محمدعلی ایازی، تهران، انتشارات ققنوس، چاپ اول.
    14. گلدزیهر، ایگناس، التراث الیونانی فی الحضاره الاسلامیه، مترجم و ویراستار عبدالرحمن بدوی، چاپ بیروت، دارالقلم، 1980.

    ب. مجلات و پایان نامه:

    1. بهنسی، احمد صلاح، فصلنامه پانزده خرداد، 1385، شماره 10.
    2. جان احمدی، فاطمه، شرق شناسی یهودی و سیطره آن بر مطالعات اسلامی در غرب، مجموعه مقالات همایش بین المللی تشیع و خاورشناسان، به کوشش دکتر محمدرضا بارانی، انتشارات خاکریز.
    3. چلونگر، محمدعلی، خاورشناسان و نگاه تاریخی­گری و پدیدارشناسانه به مبانی اعتقادی تشیع، مجموعه مقالات همایش بین المللی، تشیع و خاورشناسان، 1388.
    4. حقی گوکسوی، اسماعیل، اروپا و اسلام، دانشگاه سلیمان دمیرل، مجله داور، 2003، ایسپارتا.
    5. خاکرند، شکرالله، تشیع نگاری و خاورشناسان، مجموعه مقالات همایش بین المللی، تشیع و خاورشناسان، قم، چاپ اول، 1388.
    6. خلیفه حسن، محمد، المدرسه الیهودیه فی الاستشراق، مجله رساله المشرق، القاهره.
    7. رحمتی، محمد کاظم، فهرست مطالعات شیعی به زبانهای اروپا، مجله کتاب ماه دین، شماره 78-79، ص 57.
    8. رحمتی، محمد کاظم، مطالعات اسلامی در فلسطین اشغالی، مجله پانزده خرداد، پاییز 1386، شماره، 13.
    9. رحمتی، محمد کاظم، نخستین کاربردهای اصطلاح اثنی عشریه، کتاب ماه دین، شهریور و مهرماه،1380، شماره 47-48.
    10. رنجبران، داود، تاثیر گفتمان یهودی بر تدوین مقالات تاریخی دائره المعارف اسلام با تاکید بر سیره نبوی، دانشگاه معارف اسلامی، دفاع در خرداد 1393.
    11. ساری کایا، حسین، زندگانی ایگناس گلدزیهر، مجله آثار قدیمی، شماره مقاله، 1599.
    12. کلبرگ، اتان، نظریه از امامیه تا اثنی عشریه، نشریه دین و ارتباطات دانشگاه امام صادق (ع)، زمستان 1374، شماره 2، مترجم دکتر محسن الویری.
    13. متوسل، محمود، مهدویت از دیدگاه مستشرقان، مجله انتظار شماره 8.

    ج. کتابهای ترکی استانبولی:

    1. حبیبو، اسلان، تفاسیر دوره اول شیعه، ص 2، دانشگاه آنکارا، 2007. (ترجمه از زبان ترکی استانبولی توسط نگارنده)
    2. خطیب اغلو، ابراهیم، مجله معرفت، گلدزیهر، شماره6.

    د. سایتها:

    1. http://www.huji.ac.il/huji/eng
    2. http://www.theisraelproject.org
    3. http://www.emetprize.org/
    4. http://www.currenttrends.org
    5. http://www.oberlin.edu
    6. http://www.israeluniverse.com/headlines
    7. http://rahmati.kateban.com/
    8. http://www.al-shia.org/
    9. http://www.hawzah.net
    10. http://eilahiyat.com/
    11. http://www.turkcebilgi.com/
    12. http://www.marife.org/
    13. http://www.kelam.org/
    14. http://ktp.isam.org.tr
    15. www.akademikmakaleler.nethttp://
    16. http://www.stratejikboyut.com