تیپ‌بندی چالش‌های فرهنگی ـ سیاسی مسلمانان اندونزی و الگوی برون‌رفت آن

نویسنده

استادیار جامعة المصطفی العالمیة گروه مطالعات اجتماعی پژوهشکده المصطفی.

چکیده

تیپ فرهنگی­ و سیاسی مسلمانان مالایوتبار اندونزی نسبت به سایر ملت‌ها، از تنوعی ویژه برخوردار است. پس­ از استقلال در سال 1945م، با نگاه کثرت­گرایانه فرهنگی ـ سیاسی به فعالیت پرداختند. ازاین‌رو، برای آنان، چالش‌های زیادی در حوزه دیدگاه‌های فرهنگی، سیاسی و اسلامی به وجود آمد. در باره تضارب آرا در اندونزی، مقالات متعددی نوشته شده و به طور خاص، تأثیر وهابیت و سایر اندیشه­ ها در بین گروه‌های مسلمان، نشان داده شده است؛ اما در خصوص تهدیدهای این کثرت­گرایی در فرهنگ و سیاست و الگوی رفع آنها، توجه ویژه‌ای صورت نگرفته است. (پیشینه)
بنابراین، با دو پرسش مهم مواجه هستیم: 1. چالش­های ­فرهنگی ـ سیاسی تأثیرگذار در بین مسلمانان اندونزی کدام‌اند؟؛ 2. مناسب‌ترین مدل برون رفت از آنها چیست؟ (سؤال)
چالش­های سنّت­گرایان با وهابیت، نئولیبرال­ها با فرهنگ قرآنی، تجددخواهان با اسلام‌گرایان، بنیادگرایان با سکولارها و نیز اصلاح­طلبان با سنّت‌گرایان، از جمله تأثیرگذارترین چالش­های فرهنگی ـ سیاسی در اندونزی است. (فرضیه)
گونه‌شناسی چالش­های فرهنگی ـ سیاسی مسلمانان اندونزی و الگوی برون­رفت از آن، مقصد اصلی این نوشتار می­باشد. (هدف)
با استفاده از روش «تحقیق تاریخی»، به چالش‌های سیاسی ـ فرهنگی مسلمانان اندونزی پس از استقلال اشاره می‌کنیم و نیز ­باروش­ توصیفی ـ تحلیلی، از واقعیت‌ها و هست‌های موجودِ آن عصر پرده برداشته، به تحلیل موضوع می‌پردازیم. (روش)
با وجود چالش‌هایی که در بین گروه‌های مسلمان اندونزی وجود دارد، تفکر آزادی‌خواهی، استقلال، وحدت و ظلم‌ستیزی، از مفاهیم مشترکی است که دارای اهمیت و از دستاورهای این پژوهش بوده و برای روابط دیپلماتیک فرهنگی با گروه‌های اسلامی اندونزی، می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد. (یافته)

کلیدواژه‌ها


آرنولد، سیر تو ماس (1385)، تاریخ گسترش اسلام (ترجمه ابوالفضل عزتی)، تهران: نشر دانشگاه.
آرون، ریمون (1370)، مراحل اساسی اندیشه در جامعه‏شناسی (‏ترجمه باقر پرهام‏)، تهران: نشر آموزش انقلاب اسلامی.
آزاد ارمکی، تقی (1376)، نظریه‏های جامعه‏شناسی، تهران: نشر سروش.
اسپوزیتو، جان. ال (1382)، انقلاب ایران و بازتاب جهانی­آن (ترجمه محسن مدیر شانه‌چی)، تهران: انتشارات باز.
امرایی، حمزه (1383)، انقلاب اسلامی ‌ایران و جنبش‌های اسلامی ‌معاصر، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
با تومور، تی.بی (1369)، نخبگان و جامعه (‏ترجمه علی‌رضا طیب‏)، تهران: نشر دانشگاه.
بابی، سعید (1379)، هراس بنیادین، اروپامداری و ظهور اسلام‌گرایی (ترجمه غلامرضا جمشیدی‌ها و موسی عنبری)، تهران: نشر دانشگاه.
باسورث کلیفورد، ادموند (1380)، سلسله‌های اسلامی ‌جدید، راهنمای گاهشماری و تبارشناسی (ترجمه فریدون بدره‌ای)، تهران: نشر مرکز بازشناسی اسلام و ایران.
برنارد، ولک (1374)، تاریخ اندونزی (ترجمه ابوالفضل علیزاده طباطبایی)، تهران: پژوهشگاه علوم اسلامی و مطالعات فرهنگی.
ترنر، جاناتان، ال‌بیگی (1371)، پیدایش نظریه جامعه‏شناسی (‏ترجمه عبدالعلی لهسائی‌زاده‏)، جلد اول، شیراز: نشر دانشگاه.
جاویدفر، جعفر (بی­تا)، دائرة‌‌المعارف جغرافیایی جهان، جلد اول: آسیا، تهران: مؤسسه جغرافیایی و کارتوگرافی سحاب.
حسینی جبلی‌، سیدمیرصالح (1390)، جنبش‌های اسلامی در اندونزی، قم: انتشارات بوستان کتاب.
حشمت زاده، محمدباقر (1385)، تأثیر انقلاب اسلامی ‌بر کشورهای اسلامی، تهران: نشر پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
دکمجیان، هرایر (1377)، اسلام در انقلاب جنبش‌های اسلامی ‌معاصر در جهان عرب؛ بررسی پدیده بنیادگرایی اسلامی (ترجمه حمید احمدی)، تهران: انتشارات کیهان.
راغب اصفهانی، ابوالقاسم حسین بن محمد بن فضل (1375)، مفردات الفاظ قرآن، ترجمه و تحقیق سید غلام‌رضا خسروی، ج3‌، تهران: انتشارات مرتضوی.
رحیمی بروجردی، علیرضا (1392)، «قاچاق و مبادله زنان و کودکان»، هفته‌نامه تجارت فردا، شماره 66، نشر امید ایرانیان.
روشه، گی (1376)، تغییرات اجتماعی (‏ترجمه منصور وثوقی‏)، تهران: نشر نی.
ریکلفس‌، ام.سی (1370)، تاریخ جدید اندونزی (ترجمه عبدالعظیم هاشمی نیک)، تهران: نشر وزارت امور خارجه.
سبحانی، جعفر (1373)، فرهنگ عقاید و مذاهب اسلامی، جلد 3‌، قم: انتشارات توحید.
سعید، عبدالله (1385)، «فضل الرحمن ­و اندیشه‌های ­وی در باب فهم و تفسیر قرآن» (ترجمه مهرداد عباسی)، فصلنامه مدرسه (فرهنگی، فلسفی)، سال دوم‌، شماره چهارم.
شیخی، محمدتقی (1369)، جامعه‌شناسی جهان سوم، تهران: انتشارات اشراقی.
فون در مهدن فردر (1377)، دو دنیای اسلام؛ روابط جنوب شرقی آسیا و خاورمیانه‌ (ترجمه محمود اسماعیل‌نیا)‌، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
کوزر، لیوئیس (1358)، زندگی و اندیشه بزرگان جامعه‏شناسی (‏ترجمه محسن ثلاثی‏)، تهران: انتشارات علمی.
کاست بید ترنتون و ریچارد تامن (1340)، جغرافیای عمومی ‌جهان؛ مناطق مهم جغرافیایی (ترجمه ابوطالب صارمی)، تهران: انتشارات فرانکین.
لاپیدوس. ایراام (1376)، تاریخ جوامع اسلامی، جلد اول ( ترجمه محسن مدیر شانه‌چی)، مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.
ـــــ ، تاریخ جوامع اسلامی، جلد دوم (ترجمه محسن مدیر شانه‌چی)، مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.
مارسل بوازار (1360)، اسلام در جهان امروز (ترجمه د.م.ی)، تهران: انتشارات دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
مازندرانی: ع، وحید (1345)، سرزمین هزاران جزیره جمهوری اندونزی، تهران: انتشارات دهخدا.
مجرد، محسن (1386)، تأثیر انقلاب اسلامی ‌بر سیاست بین‌المللی، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
مظفری‌، محمدرضا (1372)، اندونزی‌، تهران: مؤسسه چاپ و انتشارات.
موثقی، سید احمد (1378)، جنبش‌های اسلامی معاصر، تهران: انتشارات سمت.
موحد، محمدعلی (1376)، سفرنامه ابن بطوطه، جلد2، تهران: انتشارات سپهر نقش.
موسوی بجنوردی‌، کاظم (1380)، دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی‌، ج 10‌، تهران: مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی.
میری‌، سید محسن (1388)، «وهابیت در اندونزی»، فصلنامه پژوهش‌های منطقه‌ایی، شماره 1‌، قم: جامعة المصطفی العالمیة.
نادری، عزت‌الله و دیگران (1377)، روش‌های تحقیق و چگونگی ارزشیابی آن در علوم انسانی، تهران: انتشارات بدر.
نوئر، دلیار (1370)، نهضت‌های نوین اسلامی ‌در اندونزی (ترجمه ایرج رزاقی، محمدمهدی حیدرپور)، مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.
هوکر، ام.بی (1371)، اسلام در جنوب شرقی آسیا (ترجمه محمدمهدی حیدرپور)، مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.
یاوری، فرامرز (1372)، شناسایی کشورهای آسیا، تهران: سازمان جغرافیایی و کارتوگرافی گیتاشناسی.
Laoust Henri,(1979) Linfluence d Ibn Taymyya in Islam. Past Influence and Present challenge. Alford T.welch and Pierre cachia eds. (Edinburgh: Edinburgh university).
www.Yapibangil.org(2013).
Ralf. Linton (1936)‌. The study of man / New york .
E.B (1924) primitive Culture. / New york. 1thed - Tylor.
Abrams, Philips(1989) Historical Socidogy,London.