ظهور و سقوط حکومت خاندان ایرانی بنیسری در مصر(211- 200 ق)

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه معارف اسلامی دانشگاه علوم پزشکی بوشهر ،ایران

10.22034/mte.2023.14204.1647

چکیده

خاندان بنیسری از خاندانهای نظامی در خراسان بودند که در آغاز خلافت عباسیان وارد تشکیلات لشکری آنان شدند. این خاندان در زمان مأمون خلیفه عباسی به منصب امارت مصر نائل شدند و نزدیک به یک دهه در حوادث سیاسی و اجتماعی مصر نقشآفرینی نمودند. زمینهها و عوامل ظهور و سقوط خاندان بنیسری در عرصه قدرت، موضوع شایستهیدرنگی است که بررسی ابعاد و زوایای آن، پژوهشی جامع را طلب مینماید. این جستار با روشی توصیفی تحلیلی، به دنبال پاسخ دادن به این سؤالات است که زمینهها و عوامل ظهور و سقوط خاندان بنیسری در ساحت قدرت چه بوده است؟ یافتهها بیانگر آن است که عوامل و عناصری، چون: مهارت و پیشینه لشکری و نظامی خاندان بنیسرّی، در کنار موقعیت و نفوذ این خاندان در نزد نظامیان خراسانی مستقر در مصر، همچنین وضعیت نابسامان و آشفته مصر در این دوران، در رسیدن آنها به امارت مصر نقش بسزایی داشته است. همچنین نشان میدهد سقوط امارت خاندان بنیسری معلول عوامل چندی بوده که برخی از آنان از این قرارند: هراس و نگرانی خلافت عباسی از قدرت خاندان بنیسرّی، عدم انسجام پایگاه اجتماعی این خاندان در مصر، منازعات درونی خاندان بنیسرّی و شورشهای داخلی مصر، نیز اقتدار کافی خلافت عباسی در این دوران.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Rise and Fall of the Iranian Banisaris Dynasty in Egypt (211-200 AH)

نویسنده [English]

  • Mohammad Keshavarz Beizai
Assistant Professor of Islamic Theology, bushehr Medical Science University. Iran
چکیده [English]

The Banisari family was a military family in Khorasan that entered the Abbasid military organization at the beginning of the Abbasid Caliphate. This family attained the position of Emir of Egypt during the reign of the Abbasid Caliph al-Ma'mun and played role in Egypt's political and social events for about a decade. The reasons and factors behind the rise and fall of the Banisari family in the field of power are a topic worthy of discussion, and examining its dimensions and angles requires a comprehensive study. This essay, using a descriptive-analytical method, seeks to answer these questions: what were the reasons and factors behind the rise and fall of the Banisari dynasty in power? The findings indicate that factors and elements such as skills and army and military background of the Banisari family, along with the family's position and influence among the Khorasani military resided in Egypt, as well as the chaotic situation in Egypt during this period, played a significant role in their rise to the Emirate of Egypt. It also shows that the fall of the Banisari dynasty was due to several factors, some of which are as follows: The Abbasid Caliphate's fear and concern about the power of the BaniSari dynasty, the lack of cohesion in the social base of this dynasty in Egypt, the internal conflicts of the BaniSari dynasty and the internal rebellions in Egypt, as well as the sufficient authority of the Abbasid Caliphate during this period.

کلیدواژه‌ها [English]

  • BaniSari Dynasty
  • Egypt
  • Khorasan
  • Factors of rise and fall
- آزادی، فیروز؛ فیروزآبادی، سید اصغر، (1390)، «زمینههای عرب شدن مصر در صدر اسلام، (21 تا 64 ق)»، پژوهش‌های تاریخی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان، دوره جدید سال سوم، شماره چهارم، (پیاپی 12)، زمستان 1390: صص 50- 31.
-ابن تغری بردی، ابوالمحاسن یوسف، (1392 ق)، النجوم الزاهره فی ملوک مصر و قاهره. المجلد: 2، قاهره: وزارت الثقافه و 00ق شاد القومی، الموسسه المصریه العامه.
- اکبری، امیر (۱۳۸۴)، تاریخ حکومت طاهریان از آغاز تا انجام، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی.
- جاحظ، ابوعثمان عمر، (2002البیان و تبیین، تحقیق علی ابومحلم، بیروت: دار مکتب الهلال.
- زرکلی دمشقی، خیرالدین بن محمود بن محمد، (1980 م)، الأعلام: قاموس تراجم لأشهر الرجال و النساء من العرب و المستعربین و المستشرقین، 8 مجلد، بیروت: دارالعلم للملایین.
- عزتی، مهدی، (1395)، «بررسی و تحلیل نقش خراسانیان در تشکیلات سیاسی و اداری مصر در عصر اول عباسی»، فصلنامه علمی پژوهشی خراسان بزرگ، سال هفتم، شماره (22)، بهار 1395: صص 24- 11.
- طبری، محمد بن جریر،(1960)، تاریخ طبری، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم. بیروت: دارالتراث.
-کاشف، سیده اسماعیل، (1986)، مصرفی فخرالاسلام، بیر وت: دارالرائدالعربی.
- گست، رووُن، (1381)، «روابط ایران و مصر از اسلام تا دوران فاطمیان»، ترجمه نصرالله صالحی، مجله تاریخ اسلام، سال سوم، شماره مسلسل 10، تابستان 1381: صص 204- 184.
-کندی، یوسف بن عمر.) بی‌تا). کتاب الولاة و القضاه. تحقیق رون گست، قاهره: دارالکتب الاسلامیه.
-مقریزی تقی‌الدین‌احمدبن‌علی(1995 المواعظوالاعتبارفی ذکرالخطط والاثار، تحقیق ایمن فواد سید، لندن: مؤسسه الفرقان التراث الاسلامی.
- نصار، حسن، (1376)، «دوله مهمله فی تاریخ مصرالاسلامیه»، المجله،3، 110- 100.
- یعقوبی، احمد بن واضح.(بی تا)، تاریخ یعقوبی، بیروت: دارالصادر.
-Gest. R. (1973). Relations Between Persia and Egypt under Islam up to The Fatmid period. A volume of oriental studis, Ammesterdam.142-162.