حوزه علمیه نجف و پدیده استعمار در جهان اسلام با تأکید بر مسئله فلسطین

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسنده

1. دکتری تاریخ معاصر جهان اسلام گروه تاریخ تمدن اسلامی، مجتمع تاریخ سیره و تمدن اسلامی، جامعه المصطفی العالمیه، قم، ایران.

10.22034/mte.2024.19836.1863

چکیده

تاریخ معاصر جهان اسلام با مسائل و بحران‌های مختلفی همراه است که برخی از آن‌ها علی‌رغم تأثیر عمیق بر مسائل، مشکلات و عقب‌ماندگی دنیای اسلام همچنان ادامه داشته که پدیده استعمار از مهم‌ترین آن‌هاست. هدف پژوهش حاضر بررسی مواجهه و واکنش حوزه علمیه نجف نسبت به پدیده استعمار در جهان اسلام به‌ویژه مسئله فلسطین به‌عنوان مولود و دست‌نشانده آن است. نتایج این پژوهش که با روش توصیفی- تحلیلی و به‌صورت تاریخی انجام شده است نشان می‌دهد که حوزه علمیه نجف واکنش و مواجهه تبیینی و جهادی بدین معنا که این حوزه تلاش کرد از یکسو با شناسایی سیاست‌های استعماری و صدور فتاوای ضد استعماری و از سوی دیگر با فتواهای جهادی و مبارزه مسلحانه در برابر این پدیده اتخاذ موضع نموده است. این حوزه نسبت به مهم‌ترین پدیده و مسئله جهان اسلام یعنی موضوع فلسطین از ابتدا به عمق بحران پی برده و با ایراد سخنرانی‌های تاریخی، برگزاری کنفرانس‌ها، نگارش مقالات و صدور فتاوای جهادی علیه صهیونیسم به‌عنوان زاییده استعمارگران، ایفای نقش کرد. از نگاه حوزه علمیه نجف راه‌حل و رهایی فلسطین از دست استعمارگران، تنها با بیداری مسلمانان، بازگشت به هویت اسلامی، اتحاد، انسجام و بسیج امت اسلامی و جهاد و مبارزه مستقیم علیه استعمارگران امکان‌پذیر است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Hawzah of Najaf and the Phenomenon of Colonialism in the Islamic World with Emphasis on the issue of Palestine

نویسنده [English]

  • sayed asef kazemi
Islamic History and Civilization Complex, Al-Mustafi (PBUH) Al-Alamiya University
چکیده [English]

The contemporary history of the Islamic world has been accompanied by various issues and crises, some of which, despite their profound impact on the problems and backwardness of the Islamic world, have persisted over time, with colonialism being one of the most significant of them. The present study aims to examine the response and engagement of the Hawzah of Najaf with the phenomenon of colonialism in the Islamic world, particularly regarding the issue of Palestine as a product and instrument of colonial powers. This research, conducted using a descriptive-analytical and historical approach, demonstrates that the Hawzah of Najaf adopted both interpretive and jihadi responses. On one hand, it sought to identify colonial policies and issue anti-colonial religious rulings (fatwas), and on the other, it issued jihadi rulings and supported armed resistance against colonialism. From the outset, the Hawzah recognized the depth of the crisis concerning Palestine, the most important issue in the Islamic world, and actively addressed it through historical lectures, conferences, publication of articles, and issuance of jihadi fatwas against Zionism as a creation of colonial powers. According to the Hawzah of Najaf perspective, the liberation of Palestine from colonial control can only be achieved through the awakening of Muslims, a return to Islamic identity, unity, cohesion, mobilization of the Muslim Ummah, and direct jihad and struggle against colonial powers.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Najaf Seminary
  • Jihad
  • Unity
  • Kashif Al-Ghita
  • Palestine
  • Colonialism
  • Zionism
  1. قرآن کریم.
  2. اسدی، محمد، (1404) دماء العلماء فی طریق الجهاد، المجلس الاعلی للثوره الاسلامیه فی العراق، انتشارات ولاء.
  3. اسعدى، مرتضى، (1366)، جهان اسلام: اردن، افغانستان، الجزایر، امارات متحده عربى، اندونزى، بحرین، برونى، تهران، مرکز نشر دانشگاهى.
  4. اسماعیلى، اسماعیل، (بهمن و اسفند 1376) حوزه نجف در برابر هجوم استعمار، مجله حوزه، شماره 84.
  5. ایزاک، ژول، پیر گرنه و آلبر ماله، (1384) تاریخ آلبرماله: تاریخ قرن نوزدهم، ترجمه میرزا حسین فرهودى، نشر سمیر.
  6. آقا نجفى، سید محمدحسن، (1367)، سیاحت شرق، امیرکبیر.
  7. آقابزرگ تهرانی، محمدحسن، (1404) طبقات أعلام الشیعة و هو نقباء البشر فی القرن الرابع عشر، تحقیق عبدالعزیز طباطبایی، دار المرتضی للنشر، مشهد مقدس.
  8. آل فرعون، فریق المزهر، (1952) الحقائق الناصعه فی الثوره العراقیه سنه1920 و نتائجها، مطبعة النجاح، بغداد.
  9. آل محبوبه، الشیخ جعفر، (1989) ماضى النجف وحاضرها، دارالأضواء، بیروت.
  10. ترکمان دهنوی، محمد، (1370) اسنادى درباره هجوم انگلیس و روس به ایران (1287 تا 1291 ش)، دفتر مطالعات سیاسى و بین‌المللی وزارت امور خارجه.
  11. جمعی از نویسندگان، (گلابگیر نیک، سید محمود، نسرین احمدیان، سید محسن حسینی، ابراهیم زنگنه و محمود پسندیده)، (1383) نجف کانون تشیع، مشهد، بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی.
  12. حائرى، عبدالهادى، (1364) تشیع و مشروطیت در ایران و نقش ایرانیان مقیم عراق، امیرکبیر.
  13. حسینى، سید عبدالرزاق، (1426) الثورة العراقیة الکبرى، مؤسسة المحبین، قم.
  14. الخالصی، آیت‌الله شیخ مهدی، (جمادی الأولی 1373) الطوائف الإسلامیة فی العراق، مجله رسالة الاسلام، العدد 1.
  15. دوانى، على، (1360) نهضت روحانیون ایران، بنیاد فرهنگى امام رضا (ع)، تهران.
  16. رضوی، سید عباس، (آذر 1381) علمای شیعه و حمایت فقهی و سیاسی از فلسطین، مجله پگاه حوزه، شماره 78، نسخه الکترونیکی پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، 8/8/1390.
  17. رهنما، مجید، (۱۳۵۰)، مسائل کشورهای آسیایی و آفریقایی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
  18. ساعی، احمد، (1380) مسائل سیاسی اقتصادی جهان سوم، تهران، سمت.
  19. سید جوادی، احمد و دیگران، (1381) دائره‌المعارف تشیع، تهران نشر شهید سعید محبی.
  20. شولتسه، راینهارد، (1389)، تاریخ جهان اسلام در قرن بیستم، ترجمه ابراهیم توفیق، تهران، پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
  21. صادقى تهرانی، محمد، (1358) نگاهی به تاریخ انقلاب اسلامی 1920 عراق و نقش علماء مجاهدین اسلام، دارالفکر.
  22. فربد، ناصر، (1356) عصر استعمارزدائی، تهران، امیرکبیر.
  23. فیاض، مقدام عبدالحسن، (2002.) تاریخ النجف السیاسی: ۱۹۴۱ـ۱۹۵۸، بیروت، دارالاضواء.
  24. کاشف الغطاء، محمدحسین، (۱۳۵۶) نامه‌ای از امام کاشف الغطاء، بی‌جا، بی‌نا.
  25. ـــــ، (1373) المحاوره مع السفیرین، مطبعه حیدریه، نجف.
  26. ـــــ، (1397) جنه المأوی، انتشارات شفق، تبریز.
  27. ـــــ، (1414) خطاب کاشف الغطاء فی احتفال فی النجف بمناسبه تقسیم فلسطین، مجله الموسم، شماره18.
  28. ـــــ، (1954) المثل العلیا فی الاسلام لا فی بحمدون، المطبعة الحیدریة النجف الأشرف.
  29. گلی زواره قمشه‌ای، غلامرضا، (مهر 1382) علماى نجف در مصاف با استبداد و استعمار، نشریه پاسدار اسلام، شماره 262.
  30. گلی زواره، غلامرضا، (1372)، سرزمین اسلام شناخت اجمالى کشورها و نواحى مسلمان‏نشین جهان، قم، دفتر تبلیغات اسلامى.
  31. ـــــ، ، (بهمن ۱۳۷۶) به مناسبت روز جهانی قدس: عالمان دین و قدس شریف (گفتگو و مصاحبه)، ماهنامه فرهنگ کوثر، شماره ۱۱.
  32. لوتسکى، و. (1356) تاریخ عرب در قرون جدید، ترجمه پرویز بابائى، انتشارات چاپار.
  33. مریجی، شمس الله، (1387) مبانی فکری و زمینه‌های اجتماعی جریان‌های معاصر عراق، قم، مؤسسه بوستان کتاب.
  34. موثقی، سید احمد، (۱۳۹۴) اندیشه اصلاح و راهبرد وحدت و همبستگی در جهان اسلام، بوستان کتاب، قم.
  35. مؤسسة الدراسات الإسلامیه، (بی‌تا) العراق بین الماضى و الحاضر والمستقبل، مؤسسة الفکر الاسلامى، بیروت.
  36. مؤمنی، مصطفی، (1386)، مدخل جهان اسلام در دانشنامه جهان اسلام، زیر نظر غلامعلى حداد عادل، تهران، کتاب مرجع (بنیاد دائره‌المعارف اسلامی).
  37. واعظ زادۀ خراسانی، (آذر و دی 1369) مصاحبه با حجةالاسلام والمسلمین واعظ زادۀ خراسانی، مجله حوزه، شماره 41.
  38. الوردى، على، (بی‌تا) لمحات اجتماعیه من تاریخ العراق الحدیث، دار الراشد، بیروت.
  39. ورعی، سید جواد و سید امین ورعی، (زمستان 1398) کاشف الغطاء و مسئله فلسطین: ابعاد و راهکارها، فصلنامه علمی پژوهشی سیاست متعالیه، شماره،27.
  40. ولفگانگ، ج. مومسن، (۱۳۷۶) نظریه‌های امپریالیسم، ترجمه احمد ساعی، تهران، قومس.
  41. همایون مصباح، سید حسین، (مهر و آبان 1383) سید شرف‌الدین و سازوکارهای تقریب در جهان امروز، مجله حوزه، ش 124.