The origins and spread of Shiism in the East of Greater Khorasan

Document Type : The scientific research paper

Authors

1 Ph.D. Candidate in History of Islam, Yadegar-e Imam Khomeini (RAH) Shahr-e Rey Branch, Islami Azad University, Tehran, Iran.

2 Assistant professor of history department, Yadegar-e Imam Khomeini (RAH) Shahr-e Rey Branch, Islami Azad University, Tehran, Iran

10.22034/mte.2022.12678.1590

Abstract

Following the conquests of the first caliphs and the introduction of Islam to the plateau of Iran, the footprints of all Islamic religions, including Shiism, can be seen throughout Iran, including Great Khorasan; But from the middle of the second century of Hijri onwards, Shiism gained a better position in Khorasan. The upcoming research aims to answer the question of how Shiism went to the eastern regions of Khorasan (especially the Hazarejat region) and spread there, and what was the contribution of each of the political, cultural and geographical components in this event? Distance from the center of the caliphate, dissatisfaction with the rulers, Sufi tendencies and the existence of numerous tombs provided the grounds for the emergence and expansion of Shiism throughout Greater Khorasan. In this article, the most important factors of the emergence and spread of Shiism and its long-term political, social and cultural effects in East Khorasan have been investigated. The research method is historical and descriptive-analytical. One of the achievements of this research is to express the course of transformation and development of Shia Sufi beliefs in the Middle Ages and its transformation into Imami Shia beliefs until the threshold of the Safavid era.

Keywords

Creative Commons License

This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution 4.0 http://creativecommons.org/licenses/by/4.0

References

  1. ابن­اثیر، عزالدین علی، (1376)، تاریخ کامل، ترجمۀ محمدحسین روحانی، تهران، اساطیر، ج5.
  2. ابن­ بابویه، محمد بن علی، (1363)، من لا یحضره الفقیه، گردآورنده علی­اکبر غفاری، قم، مؤسسه النشر الاسلامی.
  3. ابن­حوقل، ابوالقاسم ‌محمد، (1345)، صورة ­الارض، ترجمۀ جعفر شعار، تهران، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران.
  4. ابن شهر آشوب ، محمد بن علی، (1379ق)، مناقب آل ابی طالب، مصحح محمدحسین آشتیانی و هاشم رسولی، قم، علامه.
  5. ابن ‌عرب‏شاه، (1373)، عجایب المقدور فی اخبار تیمور یا زندگی شگفت‌آور تیمور، ترجمة محمدعلی نجاتی، تهران، علمی و فرهنگی.
  6. استخری شیرازی، احسان­الله علی، (1338)، اصول تصوف، تهران، کانون معرفت.
  7. اشپولر، برتولد، (1376)، تاریخ مغول در ایران، ترجمة محمود میرآفتاب، تهران، علمی و فرهنگی.
  8. الشیبی، کامل ­مصطفی، (1359)، تشیّع و تصوف تا آغاز سدة دوازدهم هجری، ترجمة علیرضا ذکاوتی­ قراگزلو، تهران، امیرکبیر.
  9. افندی، عبدالله بن عیسی‌بیگ، (1389)، ریاض العلماء و حیاض الفضلاء، ترجمۀ محمدباقر ساعدی خراسانی، مشهد، بنیاد پژوهش­های اسلامى.
  10. بارتولد، و.، (1358)، تذکرة جغرافیای تاریخی ایران، ترجمة حمزه سردادور (طالب‌زاده)، تهران، طوس.
  11. باسورث، ادموند کلیفورد، (1378)، تاریخ غزنویان، ترجمة حسن انوشه، تهران، امیر‌کبیر.
  12. بدخشی، میرزا سنگ­محمد، (1367)، تاریخ بدخشان، به تصحیح منوچهر ستوده، تهران، مؤسسۀ فرهنگی جهان‏گیر.
  13. بَلاذری، احمد­بن­یحیی، (1398ق)، فتوح­البلدان، تحقیق رضوان محمد رضوان، بیروت، دارالکتب العلمیه.
  14. بویل، جی. آ.، (1381)، تاریخ ایران کمبریج جلد 5 (از آمدن سلجوقیان تا فروپاشی دولت ایلخانان)، ترجمة حسن انوشه، تهران، امیر‌کبیر.
  15. بیهقی، ابوالفضل، (1350)، تاریخ بیهقی، مشهد، چاپ علی­اکبر فیاض.
  16. بیهقی، ابوالحسن علی بن زید، (1345)، تاریخ بیهق، تهران، چاپ احمد بهمن‏یار.
  17. تهرانی، آقا بزرگ، (1408ق)، الذریعه الی تصانیف الشیعه، اسماعیلیان قم و کتابخانه اسلامیه تهران‌.
  18. جامی، عبدالرحمن، (1375)، نفحات الانس، به کوشش محمود عابدی، تهران، اطلاعات.
  19. جعفری‌هرندی، محمد، (1379)، فقها و حکومت (پژوهشی در تاریخ فقه سیاسی شیعه)، تهران، روزنه.
  20. جکسون، پیتر، (1379)، تاریخ ایران پژوهش دانشگاه کمبریج ـ دورة تیموریان، مترجم یعقوب آژند، تهران، جامی.
  21. جوزجانی، منهاج‌الدین‌سراج، (1363)، طبقات ناصری یا تاریخ ایران و اسلام (ج1)، تصحیح و مقابله عبدالحی حبیبی، تهران، دنیای کتاب.
  22. حافظ‏ ‌ابرو، (1372)، زبدة ­التواریخ (ج2)، با مقدمه و تصحیح و تعلیقات سیّد کمال حاج ­سیّد جوادی، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و نشر نی.
  23. حبیبی، عبدالحی، (1363)، تاریخ افغانستان بعد از اسلام، تهران، دنیای کتاب.
  24. خسروشاهی، سیّد هادی، (1370)، نهضت­های اسلامی افغانستان، تهران، دفتر مطالعات سیاسی و بین­المللی وزارت خارجه.
  25. خسروی، محمد‌علی، (1380)، شیخ صدوق، تهران، اسوه.
  26. خطیب بغدادی، احمدبن علی، (1349ق)، تاریخ بغداد، قاهره.
  27. دینوری، ابوحنیفه احمد بن داود، (1366)، اخبارالطوال، ترجمۀ محمود مهدوی دامغانی، تهران، نشرنی.
  28. رشیدالدین فضل‌الله همدانی، (1373)، جامع ‌التواریخ، به تصحیح و تحشیۀ محمد روشن و مصطفی موسوی، تهران، البرز، ج1.
  29. روا، الیور، (1396)، افغانستان – اسلام و نوگرایی سیاسی، ترجمۀ ابوالحسن سرو قد مقدم، مشهد، معاونت فرهنگی آستان قدس رضوی.
  30. سرور، غلام، (1374)، تاریخ شاه اسماعیل صفوی، ترجمۀ محمدباقر آرام و عباسقلی غفاری­فرد، تهران، مرکز نشر دانشگاهی.
  31. سیوری، راجر، (1376)، ایران عصر صفوی، ترجمة کامبیز عزیزی، تهران، نشر مرکز.
  32. طبرسی، فضل بن حسن، (1399ق/1979م)، اعلام الوری، به کوشش علی­اکبر غفاری، بیروت.
  33. طبری، محمد بن جریر، (1387ق/1967م) تاریخ الامم و الملوک، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ج4.
  34. کشی، محمد بن عمر، (1348)، رجال الکشی- اختیار معرفه الرجال؛ مصحح محمد بن الحسن طوسی، به کوشش حسن مصطفوی، مشهد، دانشگاه مشهد.
  35. گردیزی، ابوسعید عبدالحی ­بن ­ضحاک­‌، (1363)، تاریخ گردیزی، به تصحیح و تحشیه و تعلیق عبدالحی حبیبی، تهران، دنیای کتاب.
  36. مجلسی، محمدتقی، (1403ق)، بحارالانوار، تهران، دارالکتب الاسلامیه.
  37. محمدی، کاظم، (1400)، سعدالدّین حموی: زندگی، سوک و اندیشه، کرج، نجم کبری.
  38. مفید، محمد بن محمد، (1413ق)، الاختصاص؛ تصحیح على­اکبر غفارى و محمود محرمى زرندى، قم، مؤسسة النشر الإسلامی.
  39. مقدسی، ابو عبدالله ‌محمد‌بن­­احمد، (1361)، احسن التقاسیم فی معرفة الاقالیم، ترجمة علینقی منزوی، تهران، شرکت مؤلفان و مترجمان ایران.
  40. موسوی، سید عسکر (1379)، هَزاره­های افغانستان، ترجمۀ اسدالله شفایی، تهران، مؤسسۀ فرهنگی هنری نقش سیمرغ.
  41. وامبری، آرمینیوس، (1337)، سیاحت درویش دروغین در خانات آسیای میانه، ترجمة‌ فتحعلی خواجه نوریان، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
  42. هاجسن، مارشال گ.س، (1343)، فرقۀ اسماعیلیه، ترجمۀ فریدون بدره­ای، تهران، کتاب‏فروشی تهران.
  43. هینتس، والتر، (1377)، تشکیل دولت ملّی در ایران، ترجمة کیکاووس جهانداری، تهران، خوارزمی.
  44. یاقوت‌ حموی بغدادی، (1380)، معجم­البلدان، ترجمة علینقی منزوی، تهران، معاونت پژوهشی سازمان میراث فرهنگی کشور، ج1.
  45. یزدانی، حسین‏علی (حاج کاظم)، (1372)، پژوهشی در تاریخ هزاره­ها، قم، بی­نا، ج1.
  46. ________________________، (1370)، صحنه­های خونینی از تاریخ تشیّع در افغانستان، مشهد، مؤلف.
  47. یعقوبی، احمدبن­ابی­یعقوب، (1374)، تاریخ یعقوبی، ترجمۀ محمد­ابراهیم آیتی، تهران، علمی و فرهنگی، ج2.

مقالات:

  1. دشتی، محمد، (بهار 1384)، «تاریخ تشیع در نیشابور(2)»، تاریخ اسلام در آیینۀ پژوهش، شمارۀ 5، ص101-138.
  2. دشتی، محمد، (زمستان 1383)، «تاریخ تشیع در نیشابور(1)»، تاریخ اسلام در آیینۀ پژوهش، شمارۀ 4.
  3. زرگری­نژاد، غلامحسین، (1380)، «تکوین و تحوّل جامعۀ هزاره و فراز و نشیب­های آن در مناسبات با حکومت­های ایران در دورۀ صفوی و قاجار»، کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، ، شمارۀ 44 و 45، خرداد و تیرماه، ص64-81.
  4. صادقی، مریم، (1378) «ابوخالد کابلی»، دایره­المعارف بزرگ اسلامی، ج5، ص 5-424
  5. مفتخری، حسین، (بهار 1379)، «اولین تکاپوهاى تشیع در خراسان»، تاریخ اسلام (دانشگاه باقرالعلوم)، دورۀ 1، شمارۀ 1، مسلسل1، ص 117-140.
  6. ولوی، علی­محمد و دشتی، محمد، (پاییز 1390)، «نقش علویان در گسترش تشیع در نیشابور»، شیعه­شناسی، شمارۀ 35، ص113-144.

Files

Share

How to cite

Statistics