A Historical Study of the Components of Salvation and Reform in the Thoughts of Fazlullah Ibn Roozbehan Khanji in order to Justify the Legitimacy of the Government of the Agh Quyunlus and the Sheibanis

Document Type : The scientific research paper

Authors

Associate Professor, Bu Ali Sina University, Hamadan

Abstract

Fazlullah ibn Roozbehan Khanji sought to explain the legitimacy of the governments of Aqquyunlu (780-908 AH) and Sheibani (906-1007 AH) by using components such as the hadith of ؟؟؟؟؟؟, the hadith of Harith, and the news of Malhamah and introduce then as reformer and savior. This khanji approach first emerged in the form of ????? hadith about the Aghquyunlus. But after he joined Sheibanian, it took on a more elaborate form. Because in this period, using two other components, namely the hadith of Harith and the news of Malhamah, he tried to generalize his reformist and promised-based views about the Sheibanis. With this approach, the Sheibanid rule, in particular, has the characteristics of the promised saviors and apocalyptic reformers. Of course, it should be noted that Khanji explanations using these three components, had a lot relation with the emersion of the Safavids. Because according to his beliefs, the emersion of this Shiite government, had prepared many innovations in various field. Therefore, it was necessary for an individual or a group to appear as a reformer at this time) which was considered as the apocalypse, and to reform this abnormal situation.

Keywords

References

  1.  

    منابع

    1. قرآن کریم.

    2. آبادی، رضا (1393)، احوال، آراء و تاریخ‌نگاری فضل‌الله بن روزبهان خنجی اصفهانی، ارومیه: گروه تاریخ دانشگاه ارومیه.

    3. ابن‌کثیر دمشقی، ابوالفدا اسماعیل بن عمر (1408ق)، البدایة والنهایة، بیروت: دار احیاء التراث العربیة.

    4. اردبیلی، ابن بزاز (1373)، صفوة الصفا،تصحیح: غلامرضا طباطبایی مجد، تبریز: مصحح.

    5. امین، محسن (1403ق)،اعیان‌الشیعه، ج10، بیروت: دار التعارف.

    6. امینی هروی، امیر صدرالدین ‌ابراهیم (1383)، فتوحات شاهی، تصحیح: محمدرضا نصیری، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.

    7. ایزدی، حسین (1370)، «اندیشه سیاسی فضل­الله­ بن روزبهان خنجی»، کیهان اندیشه، شماره 39.

    8. ـــــ (1388)، «فضل­الله بن روزبهان خنجی و شریعت‌نامه نویسی در قرن نهم»،مجله تاریخ اسلام، سال دهم، شماره 2.

    9. آموزگار، ژاله و احمد تفضلی (1370)، اسطوره زندگی زردشت، تهران: چشمه، چاپ اوّل.

    10. براون، ادوارد (1375)، تاریخ ادبیات ایران، از صفویه تا عصر حاضر، ترجمه: بهرام مقدادی، تهران: مروارید.

    11. برزگر، ابراهیم و آرزو مجتهدی (1396)، «اندیشه سیاسی روزبهان خنجی و الگوی اسپریگنز»، فصلنامه سیاست، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دوره 47، شماره 1: 23 ـ 40.

    12. بورونی، علی (1389)، ماشیح، مسیحا، مهدی در ادیان ابراهیمی، تهران: مرغ سلیمان، چاپ اوّل.

    13. بویس، مری (1394)، تاریخ کیش زرتشت، ترجمه: همایون صنعتی‌زاده، تهران: گستره.

    14. پطروشفسکی، ایلیا پاولویچ (1354)، اسلام در ایران، ترجمه: کریم کشاورز، تهران.

    15. پناهی خیاوی، شهرام (1386)، «بحران خلافت در اندیشه سیاسی فضل‌الله روزبهان خنجی»، نامه تاریخ‌پژوهان، شماره 12.

    16. ترکمان، اسکندربیگ منشی (1392)، تاریخ عالمآرایعباسی، تصحیح: ایرج افشار، تهران: امیرکبیر.

    17. تنکابنی، محمدبن سلیمان (1364)، قصص العلماء، تهران: اسلامیه.

    18. حضرتی، حسن (1381)، تأملاتی در علم تاریخ و تاریخ‌نگاری اسلامی، تهران: نقش جهان.

    19. خاتون‌آبادی، عبدالحسین (1351)، وقایع السنین و العوام، تصحیح: محمدباقر بهبودی، تهران: اسلامیه.

    20. خنجی، فضل‌الله بن روزبهان (1374)، ابطال‌ نهج‌الباطل و اهمال‌ کشف‌العاطل، مترجم: محمد سپهری، تهران: امیرکبیر.

    21. ـــــ  (1379)، تاریخ عالم‌آرای امینی، به کوشش: مسعود شرقی، تهران: خانواده.

    22. ـــــ  (1362)، سلوک ‌الملوک، تصحیح: محمدعلی موحد، تهران: خوارزمی.

    23. ـــــ (1341)، مهمان‌نامه بخارا، به کوشش: منوچهر ستوده، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.

    24. خواندمیر، غیاث­الدین بن همام­الدین (1333)، حبیب ­السیر فی اخبار افراد بشر، محمد دبیرسیاقی، تهران: خیام.

    25. دوانی، جلال‌الدین محمد (1335)، «رساله عرض سپاه اوزون‌حسن»، به کوشش: ایرج افشار، مجله دانشکده ادبیات دانشگاه تهران، سال سوم، شماره 3: 27-62.

    26. دوغلات، میرزامحمد (1383)، تاریخ رشیدی، تصحیح: عباسقلی غفاری‌فرد، تهران: میراث مکتوب.

    27. دهخدا، علی‌اکبر(1377)، لغت‌نامه، تهران.

    28. راسل، برتراند (2535)، تاریخ فلسفه غرب، ترجمه: نجف دریابندری، تهران: شرکت سهامی کتاب‌های جیبی.

    29. رجایی، فرهنگ (1376)،معرکه جهان‌بینی‌ها: در خردورزی سیاسی و هویت ما ایرانیان، تهران: احیای کتاب.

    30. رحیمی سکه‌روانی، حبیب (1375)، پایان­نامه «خلافت و سلطنت در اندیشه سیاسی فضل‌الله خنجی»، دانشگاه تربیت مدرس.

    31. روملو، حسن­بیک (1357)، احسن التواریخ، تصحیح: عبدالحسین نوایی، تهران: بابک.

    32. سجستانی،  ابوداود (1410)، سنن ابی داود، ج4، بیروت: دار الکتاب العربی.

    1. 33.  سیوطی، عبدالرحمن (1401ق)،الجامع‌ الصغیر، بیروت: دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع.

    34. شوشتری، نورالله (1378)، مصائب النواصب، ج2، تحقیق: قیس العطار، قم: دلیل ما.

    35. ـــــ (1365)، ﻣﺠﺎﻟﺲ‌ﺍﻟﻤﺆمنین، ﺑﻪ ﻛﻮﺷﺶ: سید ﺍﺣﻤﺪ موسوی، ﺗﻬﺮﺍﻥ: ﺍﺳﻼمیه.

    36. شیرازی، عبدی‌بیک (1369)، تکملة ‌الأخبار، تصحیح: عبدالحسین نوایی، تهران: نی.

    37. صافی، لطف‌الله (1377)، منتخب الآثار، قم: داوری، چاپ هفتم.

    38. صفت‌گل، منصور (1383)، ساختار نهاد و اندیشه دینی در ایران عصر صفوی، تهران: مؤسسه خدمات فرهنگی رسا.

    39. طباطبایی، جواد (1393)، درآمدی فلسفی بر تاریخ اندیشه سیاسی در ایران، تهران: کویر.

    40. ـــــ ( 1396) زوال اندیشه سیاسی در ایران، تهران: مینوی خرد.

    41. طهرانی، ابوبکر (1356)، تاریخ دیاربکریه،تصحیح: نجاتی لوغال و فاروق سومر، تهران: طهوری.

    42. عارفی، دانیال (1398)، فقیه سرگردان، تهران: تیسا.

    43. قزوینی، بوداق منشی (1378)، جواهر الأخبار، تصحیح: محسن بهرام‌نژاد، تهران: میراث مکتوب.

    44. قزوینی، یحیی بن عبدالطیف (1386)، لب ‌التواریخ، تصحیح: میرهاشم محدث، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.

    45. قطغان، محمدیاربن عرب (1375)، مسخر البلاد، تصحیح: نادره جلالی، تهران: میراث مکتوب.

    46. لمبتون، آن کاترین (1380)، دولت و حکومت در اسلام: سیری در نظریه سیاسی فقهای مسلمان از صدر اسلام تا اواخر قرن سیزدهم،ترجمه: عباس صالحی و محمدمهدی فقیهی، تهران: مؤسسه چاپ و نشر عروج.

    47. مطهری، مرتضی (1381)، مجموعه آثار، ج21، تهران: انتشارات صدرا.

    48. معین، محمد (1364)، فرهنگ معین، ج5، تهران: امیرکبیر.

    49. نجف‌زاده، رضا (1390)، ﻣﻮﻋﻮدﮔﺮایی در الهیات سیاسی ایرانیان، ﺟﺴﺘﺎرﻫﺎی سیاسی ﻣﻌﺎﺻﺮ، ﭘﮋوﻫﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎنی و ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻓﺮهنگی، ﺳﺎل دوم، ﺷﻤﺎره اول، بهار و تابستان: 137-163.

    50. نوایی، عبدالحسین(1368)، شاه‌طهماسب صفوی، مجموعه اسناد و مکاتبات تاریخی همراه با یادداشت‌های تفضیلی، تهران: ارغوان، چاپ دوم.

    1. Subtenly,M.F, Babur,s Rival Relationed (1986), A Study of kingship and conflict in 15 _16 century central Asia, Der Islam 66/1.
9- Historical Studies of the Islamic World
Volume 8, Issue 15 - Serial Number 15
Vol.8, No.15, Spring & Summer 2020
October 2020
Pages 93-116

Files

Share

How to cite

Statistics